Categorie: Vertaalnieuws

Hoe om te lieg en hoe omme storie te vetel

Vertalers aan het woord in april

Onlangs verscheen Het paardenleger, Arie van der Ents vertaling van Isaak Babels verhalencyclus. Voor de gelegenheid was Van der Ent, die in Oekraïne woont, even in Nederland en verscheen er ook een interview met hem bij Rijnmond en de NOS, waarin hij onder andere vertelt hoe het is om nu in dat geplaagde land te wonen en waarom hij als vertaler Russisch veel Russische schrijvers niet meer vertaalt: https://nos.nl/regio/zh-rijnmond/artikel/626562-arie-van-der-ent-dichter-in-oorlogstijd-ik-wil-oekraine-uit-schaduw-van-rusland-halen

Arie van der Ent en zijn vrouw Juliette Gasilo in Hermanivka, het dorp onder Kyiv waar zij wonen (foto uit privécollectie)

Bij SKUT, ‘digitaal platform voor literatuur, kritiek en dialoog, dat middels brieven, essays, verhalend proza en poëzie het engagement opzoekt’, verscheen in een vertaling van Tommy van Avermaete en Yi Fong Au een interessant stuk uit Zuid-Afrika. Striptekenaar, illustrator, columnist, dichter én vertaler Nathan Trantaal schrijft over de aard van vertalen en wie wie kan vertalen: Verloren en gevonden in vertaling. Hij eindigt met een eigen gedicht in het Kaaps en zijn eigen vertaling in het Engels. Dit zijn de laatste regels in het Kaaps, de taal waarin hij meestal schrijft en waarover hij in het stuk ook meer vertelt:

My ma gloe in niks én sy gloe in alles
en jy sal nooit wiet of sy liegie.
Syt vi my gelee hoe om te lieg
en hoe omme storie te vetel
en hoe om te worry:
die secret is om te gan slaap.

Jy worry bieter as jy ytgerus is.

Op VertaalVerhaal verschenen deze maand vier verhalen:

Longlist Europese Literatuurprijs

Op 10 april is de longlist bekend gemaakt van de Europese Literatuurprijs die de beste hedendaagse Europese roman bekroont die het voorgaande jaar is verschenen in Nederlandse vertaling. De prijs gaat naar de auteur én de vertaler.

de twaalf genomineerde boeken

Hierboven zie je de ruggen van de twaalf uitverkoren boeken uit 2024. Dit zijn ze op dezelfde alfabetische titelvolgorde:

  • De A van Asta – Tine Høeg, uit het Deens vertaald door Adriaan van der Hoeven en Edith Koenders  (Koppernik)
  • De engel van het verdwijnen – Slobodan Šnajder, uit het Kroatisch vertaald door Roel Schuyt (Wereldbibliotheek)
  • Er stromen rivieren in de lucht – Elif Shafak, vertaald uit het Engels door Manon Smits (Wereldbibliotheek)
  • Helder – Carys Davies, uit het Engels vertaald door Nicolette Hoekmeijer (Meulenhoff)
  • Ik gaf je ogen en je keek in de duisternis – Irene Solà, vertaald uit het Catalaans door Adri Boon (Cossee)
  • In orbit – Samantha Harvey, vertaald uit het Engels door Kitty Pouwels (De Bezige Bij)
  • Lichtspel – Daniel Kehlmann, uit het Duits vertaald door Josephine Rijnaarts (Querido)
  • Lied van de profeet – Paul Lynch, uit het Engels vertaald door Lidwien Biekmann & Tjadine Stheeman (Prometheus)
  • Rechter tussen twee vuren – Ivan Klíma, uit het Tsjechisch vertaald door Irma Pieper (Wereldbibliotheek)
  • Slechte gewoontes – Alana S. Portero, uit het Spaans vertaald door Annet van der Heijden en Alyssia Sebes (Meridiaan)
  • Tegenlicht – Pirkko Saisio, uit het Fins vertaald door Annemarie Raas (De Geus)
  • Waak over haar – Jean-Baptiste Andrea, vertaald uit het Frans door Martine Woudt (Oevers)

Aan de prijs is ook de Vertalersgelukstoernee gekoppeld: een aantal van de genomineerde vertalers trekt in mei en juni langs boekhandels in heel het land om meer over hun vertaling te vertellen. Meer daarover (binnenkort) en over de prijs zelf lees je op www.europeseliteratuurprijs.nl.

Vertalers laten van zich horen

Marijke Emeis werkt de laatste jaren vooral aan de vertaling van het prachtige werk van Anne Carson, maar was ruim 35 jaar geleden ook de vertaler van De duivelsverzen, de roman die schrijver Salman Rushdie op een fatwa kwam te staan die hem na 33 jaar bijna alsnog het leven kostte. Maar niet alleen de schrijver liep gevaar, ook zijn uitgevers en vertalers liepen soms levensgrote risico’s. Marijke Emeis spreekt daarover en over soortgelijke bedreigingen met de makers van de podcast Achter de ophef in de aflevering Terreur vs Kunst. https://www.vrij-links.nl/achter-de-ophef/terreur-vs-kunst

Emeis – Koopmann
Lelie – Groen

Van Alyssia Sebes’ videoreeks Vertalers aan het woord zijn inmiddels de laatste afleveringen verschenen, met de nog in de startblokken staande Christine Koopmann die nu vanuit het Nederlands in het Duits vertaalt na jaren werkzaam te zijn geweest in operatiekamers, en met Brenda Lelie die haar vertaalloopbaan voortvarend is gestart met Moedermelk van de Letse Nora Ikstena dat meteen werd genomineerd voor de Europese Literatuurprijs. https://www.youtube.com/@alyssia.vertaalt

Brenda sprak ook met Ralph Aarnout voor zijn podcast Vertaalstemmen, over hoe het is om de enige literatuurvertaler uit een taal te zijn, hoe ze min of meer toevallig in Letland is beland en de taal is gaan leren en vertaler werd en over de waardevolle bijdragen van een goede persklaarmaker, Annelies de Hertogh in dit geval. Ralph sprak ook met een heel ervaren vertaler die bepaald niet de enige is die uit het Engels vertaalt: Nico Groen die vooral bekend is om zijn vertalingen van zogenaamde natuurboeken van schrijvers als Robert Macfarlane en Dave Goulson, maar ook boeken van onder andere Zadie Smith en Jay McInerny op zijn naam heeft staan. Zij spraken onder meer over de poëzie van natuuropsommingen, het voordeel van een studie neerlandistiek en het ‘helpen’ of ‘verbeteren’ van een auteur. Je vindt de podcast op Aarnouts site https://www.aarnout.nl/podcast/ en verscheidene podcastplatforms.

Dit jaar proberen we hier ook maandelijks de mooie verhalen over vertalen van de site VertaalVerhaal te signaleren. In januari waren dat:

Mark Leenhouts in gesprek met Sybren Sybesma, over vertalen en de jammerlijke dominantie van het Angelsaksische romanmodel in de literaire cultuur.
https://vertaalverhaal.nl/project/romans-zijn-geen-documentaires/

Lette Vos over haar contact met auteur Sara Baume.
https://vertaalverhaal.nl/project/een-talige-vriendschap/

Het hier al eerder vermelde stuk van de vorig jaar overleden Arie van der Wal over de eerste zin van De vlucht van Jesús Carrasco.
https://vertaalverhaal.nl/project/de-eerste-zin-van-jesus-carrasco-de-vlucht/

En Edgar de Bruins dankwoord bij de aanvaarding van de Aleida Schot-prijs 2007.
https://vertaalverhaal.nl/project/dankwoord-bij-de-aanvaarding-van-de-aleida-schot-prijs-2007/

Arie van der Wal (1954 – 2024)

Vrijdag 20 december verscheen er in de Volkskrant een in memoriam van vertaler Arie van der Wal in de rubriek ‘Het eeuwige leven’ onder de titel ‘Het was de vertaler van Gabriel Garcia Márquez om meer te doen dan alleen de literatuur’. Ondertussen blijkt uit het stuk en zijn vertaaloeuvre wel dat de literatuur hem na aan het hart lag. Hij vertaalde niet alleen bekende schrijvers als die van Honderd jaar eenzaamheid of Het huis met de geesten, maar introduceerde ook meerdere schrijvers bij uitgevers en lezers, zoals Jesús Carrasco en Juan Filloy.

Arie van der Wal (fotograaf onbekend)

Voor boekhandel Athenaeum vertelde hij bij het verschijnen van zijn vertaling van een nieuwe Vargas Llosa iets over het vertaalvak: ‘Het is allemaal niet erg spectaculair natuurlijk, maar misschien is het ook wel goed om eens te laten zien dat vertalen voor het grootste deel uit dit soort weinig opzienbarende overwegingen bestaat. Prachtige creatieve oplossingen voor moeilijke vertaalproblemen krijgen vaak de meeste aandacht, maar die vormen over het algemeen slechts een klein deel van het hele vertaalproces. De rest is proberen stijl, toon en ritme van het origineel zoveel mogelijk te benaderen.’

Arie van der Wal overleed op 17 november 2024 in Groningen.

Lees het in memoriam uit de krant of Van der Wals eigen uitleg over het vertalen van de openingsbedscène uit het boek van Vargas Llosa: https://www.athenaeum.nl/nieuws/vertalers/2017/de-bedsc%C3%A8ne-uit-mario-vargas-llosas-voor-uw-liefde-vertaald-door-arie-van-der-wal

Pod- en videocast

Wie graag niet alleen lezend, maar ook luisterend en kijkend meer te weten wil komen over vertalen en vertalers, kan terecht bij twee nieuwe initiatieven: de podcastreeks Vertaalstemmen van Ralph Aarnout en de videocastserie Vertalers aan het woord van Alyssia Sebes. Beide makers zijn zelf ook vertalers.

Ralph Aarnout – Alyssia Sebes

Sebes videocasts zijn te vinden op haar Instagram https://www.instagram.com/alyssia.vertaalt/ en op Vertalers aan het woord – YouTube. Daar verschenen al korte interviews met Annet van der Heijden, Fannah Palmer en Madelon Janse.

Van de Vertaalstemmen van Aarnout, “de podcast over het mooiste en misschien wel moeilijkste vak dat er bestaat”, staat een trailer op Spotify: https://open.spotify.com/show/64eTOizVPeS3sDM3ZljoEX en op zijn eigen site: https://www.aarnout.nl/podcast/ waarin uitgebreidere interviews worden beloofd met Annemart Pilon, Nico Groen, Brenda Lelie, Mattho Mandersloot, Hans van Pinxteren en Anne Marie Koper.

Aarnout maakte de reeks mede dankzij het Thérese Cornips-stipendium dat hij daarvoor kreeg. Sebes kreeg ondersteuning van het Letterenfonds dat samen met het CPNB ook al eerder Edward van de Vendels driedelige podcast mogelijk maakte over drie vertalers van drie beroemde auteurs, Rita Törnqvist-Verschuur, Huberte Vriesendorp en Wiebe Buddingh’ die respectievelijk Astrid Lindgren, Roald Dahl en J.K. Rowling vertaalden. Dat drieluik vind je o.a. hier: https://www.edwardvandevendel.nl/nieuws/vertaalpodcast-voor-de-cpnb.

Bruna lanceert onbeperkt e-lezen met Bliyoo

Bruna merkte dat er bij klanten behoefte bestaat aan abonnementsvormen die onbeperkt e-lezen mogelijk maken en ontwikkelde samen met Push2tablet een app die dat mogelijk moet maken. Om het platform te testen en aan te passen aan de wensen van klanten, krijgen 50 enthousiaste lezers maximaal drie maanden de kans de app gratis te testen. Zij krijgen daartoe de beschikking over 50 e-boeken en -tijdschriften.

bruna[logo] Verder lezen Bruna lanceert onbeperkt e-lezen met Bliyoo

Auteurscontractenrecht enthousiast ontvangen door Tweede Kamer

Op dinsdag 10 februari 2015 werd het wetsvoorstel Auteurscontractenrecht (ACR) behandeld in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel bevat een groot aantal maatregelen die makers beter moeten beschermen tegen de marktmacht van exploitanten. Een verslag van die behandeling staat op de site van de Eerste Kamer.

Overheid[logo]

Ook de vier moties die werden ingediend, konden op brede steun rekenen. Staatssecretaris Teeven beschouwde ze in zijn reactie tijdens de behandeling als ‘ondersteuning van het beleid.’ Verder lezen Auteurscontractenrecht enthousiast ontvangen door Tweede Kamer

Dagelijks brood – arbeidsmarktpositie van boekvertalers in het Nederlandse taalgebied

In 2008 bracht de Conseil européen des associations de traducteurs littéraires (CEATL) de eerste editie uit van een rapport over de arbeidsomstandigheden van boekvertalers in Europa. Voor de tweede editie, die in 2015 moet verschijnen, hebben de aangesloten beroepsorganisaties eerst nationale enquêtes onder hun leden gehouden. In 2011 voerden wij dat onderzoek uit in het Nederlandse taalgebied. De resultaten ervan staan nu in een rapport dat is verschenen bij de Taalunie*.

NTu[logo] Verder lezen Dagelijks brood – arbeidsmarktpositie van boekvertalers in het Nederlandse taalgebied

Amazon met e-boeken van start in Nederland

Na jaren van speculatie, vage uitspraken en beloftes — ‘Amazon komt eraan dit najaar’, ‘Amazon komt er nu echt aan deze herfst!’, ‘Het wordt een hete e-boekenherfst’ — is het nu dan toch zover: amazon.nl heeft vandaag om 8 uur de digitale deuren geopend. Voorlopig biedt internethandelaar Amazon in Nederland alleen ‘de complete Kindle ervaring in het Nederlands aan,’ zoals manager Amazon Kindle Europe Jorrit van der Meulen het in Boekblad uitdrukt. Ik wijd er verder op deze plek niet te veel over uit, want dat gebeurt al in de landelijke dagbladen, de vakpers en fora, blogs en nieuwssites op internet. Verder lezen Amazon met e-boeken van start in Nederland

Dit blog gaat in 2015 gewoon in de oude vertrouwde vorm verder

In 2013 besloot de blogredactie vlak voor kerst de handdoek in de ring te gooien. De bezoekersaantallen liepen terug, er werd weinig kopij aangeboden en veel boekvertalers hadden de weg naar de sociale media gevonden. Het merendeel van de artikelen werd ondergebracht op Google Drive en het blog zou op 1 januari 2015 op zwart gaan.

Hoe goed de redenen eind 2013 ook waren om dat besluit te nemen, er zijn op dit moment even goede redenen om daarop terug te komen en op de oude voet verder te gaan.

Ten eerste zouden boekvertalers met het weblog een aan hun geuzennaam herkenbaar domein en een waardevolle plek verliezen om nieuws te brengen en te vergaren, en om buitenstaanders vertrouwd te maken met hun werk. Ten tweede voelt niet iedereen zich thuis bij de sociale media. En ten slotte leent het blog zich bij uitstek voor nuances die vlot like-bare proporties ontstijgen en zich niet in een keurslijf van 140 tekens laten rijgen.

Ons nieuwe adres is dus ons oude adres, al blijven we op Facebook en Twitter ook zeker actief. De artikelen die alleen op Google Drive waren verschenen, zijn met instemming van de auteurs alsnog op het blog geplaatst. Dus wil je eigen werk bespreken, een collega in het zonnetje zetten, groot of klein nieuws brengen, een misstand aan de orde stellen: kopij was, is en blijft welkom; de enige voorwaarde die we stellen is dat die te maken heeft met het vertalen van boeken.