taalkunde

Je doorzoekt berichten met de tag taalkunde.

Koppoterdoor Ignace Schretlen

Een koppoter is de eerste mensfiguur die kinderen tekenen. Dat gebeurt rond het derde levensjaar. De koppoter intrigeert en we zien dan ook dat vanaf deze fase veel ouders en wetenschappers in kindertekeningen geïnteresseerd raken. De sprong in de ontwikkeling is minder groot dan vaak wordt verondersteld: een koppoter bestaat uit onderdelen die tevoren los werden getekend: een cirkel, een paar streepjes en punten. Waar blijft de romp, is steevast de vraag? Het meest plausibele antwoord is al meer dan een halve eeuw geleden geopperd: het hoofd fungeert vermoedelijk ook als romp. We beleven nu eenmaal romp en hoofd als één geheel.

Ongeveer een kwart eeuw word ik al geboeid door koppoters en verzamel ik van alles rond dit boeiende thema. Koppoters komen niet alleen in kindertekeningen voor maar ook in klassieke, middeleeuwse, moderne en hedendaagse kunst, creatieve uitingen van mensen met een mentale handicap of psychiatrische aandoening, in rotskunst en primitieve culturen, in de wereld van reclame en design, in allerlei games, in strips, volksverhalen en literatuur, enzovoort. Koppoters kunnen symbool staan voor een ongecompliceerde, vrolijke wereld maar ook voor een lugubere, duistere wereld. Bij dat laatste kan worden gedacht aan Jheronimus Bosch en Pieter Bruegel de Oude; welke benaming toen werd gehanteerd voor menselijke gedrochten (grotesken) in de vorm van een koppoter is onbekend. Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

Jaren geleden kreeg het vertalersduo Van Santen en Vosmaer een boek aangeboden van ene Mark Z. Danielewski, een jonge Amerikaanse schrijver. House of Leaves (dat in de vertaling Het Kaartenhuis werd) was een ongewoon boek. Ten eerste was er het verhaal zelf, de geschiedenis van een jong stel dat een huis koopt in Virginia en na een tijdje ontdekt dat er vreemde dingen aan de hand zijn met het huis. Eerst proberen ze het nog op te lossen met feng shui, maar zonder succes. Het huis blijkt van binnen groter dan van buiten. Het heeft ingewanden waar je in kunt verdwalen, waar mensen door worden opgeslokt. Lees verder »

Download PDF

Tags: , , ,

Wie regelmatig de stukjes op dit blog leest die verschijnen in de rubriek Net Uit, zou gemakkelijk tot de conclusie kunnen komen dat boekvertalers uitsluitend interessante, goed geschreven boeken onder handen krijgen, zij het met problemen op vertaalgebied. Boekvertalers doen hun best de stijl van de auteur zo goed mogelijk in een andere taal tot zijn recht te laten komen, ze peinzen lang over dat ene woord dat de auteur zo kundig daar heeft gebruikt en niet op een andere plek. Ze gaan helemaal op in het boeiende verhaal en leven mee met alle personages die zo goed uit de verf komen. Wanneer ze de vertaalde tekst opsturen, is het alsof ze afscheid nemen van een goede vriend.
Lees verder »

Download PDF

Tags: , , ,

Een citaat uit een bericht van Rien Verhoef, gelezen op de e-maillijst van de Werkgroep Vertalers van de VvL en met zijn toestemming hier overgenomen:

‘Nrc.next publiceerde [op 5 september 2008] in zijn rubriek Internationaal een samenvatting (ruim de helft) van de toespraak van Sarah Palin, beoogd vice-president van de Republikeinen, met daarbij de vermelding: “Om niets van haar stijl verloren te laten gaan is de tekst in het Engels afgedrukt.” Misschien ook een tip voor Nederlandse literaire uitgeverijen?’

Zelfoverschatting
Dit voorval is tekenend voor de parmantige zelfoverschatting van een generatie Nederlanders. De prijs van de behouden stijl was ongetwijfeld dat grote delen van de tekst veel lezers geheel zullen zijn ontgaan.
Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

De monsters van Templeton door Lauren Groff, vertaald door Wim Scherpenisse en Gerda Baardman (oorspronkelijke titel: The Monsters of Templeton, uitgeverij Meulenhoff)

In De monsters van Templeton, het debuut van de Amerikaanse Lauren Groff, keert de jonge, veelbelovende promovenda Wilhelmina ‘Sunshine’ Upton zwanger en vernederd terug naar het huis van haar moeder in Templeton, het dorp dat meer dan tweehonderd jaar geleden door een van haar voorvaderen is gesticht. Hier wil ze zich op haar situatie beraden. Maar Templeton blijkt niet langer de veilige haven uit haar kinderjaren.

In het meer waaraan het dorp ligt, wordt een zeventien meter lang, dood prehistorisch monster aangetroffen. De vondst wekt veel opschudding en cameraploegen en wetenschappers uit het hele land stromen toe. Terwijl de geleerden aan hun onderzoek beginnen, bekent Wilhelmina’s moeder dat het wilde verhaal dat ze haar dochter over haar afstamming op de mouw had gespeld niet waar is. Ze blijkt echter niet van plan te onthullen wie dan wél Wilhelmina’s vader is: dat moet zij zelf maar uitzoeken. Zo begint Wilhelmina aan een Vatersuche die haar terugvoert tot aan de stichting van Templeton en waarbij ze ontdekt dat het prehistorische dier niet het enige monster van Templeton was. Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

Op de boekenmarkt op 18 mei 2008 in Amsterdam haalde een groep mensen van boekvertalers.nl meer dan 800 euro aan vrijwillige bijdragen op. Door latere bijdragen steeg het totaal tot 1150 euro. De opbrengst was bestemd voor een alfabetiseringsproject.

Op 4 juni 2008 overhandigde een delegatie van de boekvertalers de opbrengst aan de Stichting Info Buitenland Oud-West in Amsterdam. De cadeaucheque en een bos bloemen werden namens alle medewerkers in ontvangst genomen door coördinator Madeleine de Jong. Daarna gaf Madeleine een rondleiding in het pand en een toelichting bij de methodes en leermiddelen.

De Stichting wil graag kennismaken met vrijwilligers die bereid en in staat zijn (geduld is belangrijk!) les te geven aan mensen die willen leren lezen en schrijven en/of Nederlands als tweede taal willen leren. Ook bij dat laatste is lezen en schrijven een belangrijk onderdeel. Een vrijwilliger die af en toe de website kan bijwerken zou eveneens zeer welkom zijn. Belangstellenden kunnen zich telefonisch (020 6850515) aanmelden op woensdag en donderdag van 16.30 tot 20.30, op vrijdag van 12.30 tot 14.30 en op zondag van 12.30 tot 18.30.

Van de donatie zullen leermiddelen worden aangeschaft.

Bekijk een filmverslag van ons bezoek aan de Stichting Info Buitenland Oud-West.

Download PDF

Tags: ,

Rik Schutz, Brekend nieuwsOnlangs verschenen bij BnM-uitgevers: Brekend nieuws, een taalboek over al dan niet moedwillige of grappig bedoelde anglicismen in het Nederlands. Citaat van de flaptekst:
Bij de weg, blinde afspraken zijn niet mijn kopje thee. Het ziet eruit als Nederlands, maar het is alleen te begrijpen als u genoeg Engels kent om de uitdrukkingen by the way, blind dates are not my cup of tea kunt vertalen: trouwens, afspraakjes met onbekenden zijn niks voor mij.’

Lees verder »

Download PDF

Tags:

‘Zijn echtgenote, die wij op een moeilijk levenstijdstip aantroffen, dwarrelde gastvrouwelijk rond en sloeg fonteinen geestdrift uit een rots van wanhoop.’
Aldus Simon Carmiggelt in Ik lieg de waarheid.

Als een vertaler zo’n zin zou produceren, kun je ervan uitgaan dat het rode potlood van de persklaarmaker erdoorheen gaat, of dat er minstens kringeltjes en vraagtekens verschijnen. Sommige schrijvers lappen eigenhandig bestaande taalconventies aan hun laars. Als dat mooi gebeurt, noemen we het literatuur. Er moet dan natuurlijk wel een zekere eensgezindheid bestaan over het antwoord op de vraag welke van die doe-het-zelfconventies voldoende hoogstaand zijn om niet als kwaakspraak te worden versleten.

Met dank aan Dennis Keesmaat, Marijke Versluys en Gert van Santen.

Download PDF

Tags:

Nietszeggend, hol en/of foutief taalgebruik, zegt Van Dale. ‘Waar … De Liefdegloed in ijdel kwaken … bestaat,’ schreef Bilderdijk, en Beets: ‘Laat schoone verzen glad van effen lippen vloeien, Maar gil, noch galm, noch kwaak noch bulder woest en luid’. Dus ook de ouden kenden al een overdrachtelijk kwaken. Getuige ook deze definitie (van 1910) uit het Woordenboek der Nederlandse Taal:

‘Bij overdracht in smadelijke toepassing op aanhoudend, eentonig gesnap of luid gepraat van menschen of op ’t uitslaan van onnutten, mallen klap, vaak voor beiden tegelijk. In dezen zin soms bedrijvend.’

Met dank aan Dennis Keesmaat voor het signaleren

Download PDF

Tags:

Vele termen zijn al bedacht voor de arme stakkers onder ons die een hartverzakking krijgen als er met hun pc opeens iets mis gaat, en peentjes zweten wanneer ze door iemand van een helpdesk worden bijgestaan het euvel te verhelpen, terwijl ze het jongmens hóren denken: wat een kluns! … maar van al die termen is digidebiel verreweg de mooiste die ik tot nu toe ben tegengekomen!

Download PDF

Tags: