Boekvertalers Over het vak, de vertaler, de wereld en het boek

19 oktober 2012

Vertaalatelier Brabant: recept voor een leerzame, inspirerende middag

Filed under: Vertaalnieuws,vertaalpraktijk,Voor het voetlicht — Tags: , , — Nannie de Nijs Bik-Plasman en Nicole Seegers @ 8.53 uur

Ingrediënten:

  • een landlady met een groot hart, die voorziet in een vrolijke, lichte ruimte met een reusachtige tafel en barkrukken eromheen, bij voorkeur met tuin en terras
  • een enthousiaste organisator en aangever
  • 8 of 9 leergierige boekvertalers
  • bronteksten naar keuze, van Literair met een hoofdletter tot Bouquetreeks (ook met een hoofdletter) of een werkvertaling van een van voornoemde boekvertalers
  • meerdere grote potten thee en koffie
  • zelfgebakken bananenbrood, muffins, appelcakejes en hazelnootcake, worstenbroodjes, chocola of andere lekkernijen
  • een snufje lef om met de billen bloot te gaan
  • mespunt peper (geen zout)
  • een kritische blik
  • een boog met pijlen om mee te schieten
  • eventueel een gastdocent.

Het Vertaalatelier

Voorbereiding
Prik per jaar drie of vier data en stuur de gekozen bronteksten of werkvertaling per e-mail naar alle deelnemende boekvertalers met een duidelijke opdracht. (more…)

4 oktober 2012

Vertalers in het spotlicht

Filed under: Vertaalnieuws,Voor het voetlicht — Tags: , , — Peter Gelauff @ 12.07 uur

‘We moeten Pessoa kunnen lezen zonder Portugees te kennen, Tsvetaea zonder Russisch geleerd te hebben of Auden zonder Engelstalig te zijn, en toch het gevoel krijgen dat we hun stem horen, via de taal waar we het meest vertrouwd mee zijn.’ Een uitspraak van de voorzitter van het Europees Platform voor de Literaire Vertaling (PETRA), Jacques de Decker.

Blijkens de ervaring van vertalers zijn veel lezers zich daar helemaal niet van bewust. Zij lezen hun buitenlandse auteurs vaak zonder in de gaten te hebben dat ze een vertaling lezen. Zo kan het gebeuren dat vertalers op boekenbeurzen, manifestaties en boekpresentaties bezoekers tegenkomen die desgevraagd verbaasd reageren: ‘Vertalen, hoezo? Moet dat dan? Hoe gaat dat? Zo moeilijk is dat toch niet!’

Jeroensdag: Ineke LentingIneke Lenting vertaalt live in Amsterdam

Fuik van vertalers
Wie afgelopen zondag de Centrale Bibliotheek van Amsterdam bezocht, liep onmiddellijk in een fuik van vertalers (zie het videoverslag); om lezers kennis te laten maken met het verschijnsel vertaler organiseerde de Werkgroep Algemeen Boekvertalers van de Vereniging van Letterkundigen op die dertigste september, de dag van hun patroonheilige Sint-Hiëronymus, in de hal van Amsterdams Centrale Bibliotheek een vertaaldemonstratie. Gewapend met laptop, microfoon, beamer en projectiescherm liet een zevental vertalers van uiteenlopende genres buitenlandse literatuur het binnenkomende publiek zien voor welke problemen zij zich bij hun werk geplaatst zien. (more…)

25 september 2012

Iedereen kan vertalen?

Filed under: Diversen — Tags: , , , — Redactie @ 12.34 uur

door de Taskforce Jeroensdag

‘Wij schrijvers bedenken zinnen vanuit het niets, maar mijn vertalers moeten dat “gegeven”, dat subtiel van aard is of assonantie kent, culturele verwijzingen bevat of woordspelig is, in zijn delen ontleden en in een volstrekt andere taal weer in elkaar zetten, waarbij zo weinig mogelijk van het beoogde verloren mag gaan.’ (David Mitchell in Vrij Nederland, 24/07/’10, vert. Harm Damsma en Nick Miedema.)

Veel lezers, misschien wel de meeste, hebben daar geen idee van. Wij, vertalers, komen ze tegen op boekenbeurzen, manifestaties als Manuscripta, boekpresentaties, enz. Vertalen, hoezo? Moet dat? Hoe gaat dat? Dat is toch niet zo moeilijk! Daar heb je Google voor of andere vertaalprogramma’s. Toen CEATL (Europese Raad van Verenigingen van Vertalers) in het voorjaar voorstelde de feestdag van de patroon van de vertalers, St. Jeroen op 30 september, aan te grijpen om het vertalersvak onder de aandacht van het publiek te brengen, ontstond bij vertalers van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) het idee om bezoekers van boekhandels of bibliotheken op die dag even mee te nemen op het kronkelige, vaak moeilijk begaanbare pad van de boekvertaling. Hoe slaagt de vertaler erin niet alleen de letter maar vooral de geest van de schrijver en zijn kunstwerk te begrijpen en in de doeltaal om te zetten? Hoe zorgt hij ervoor dat de lezer ook in de
vertaalde versie gegrepen wordt door het literaire talent van de auteur en niet hoeft te struikelen over hotsebotsend taalgebruik?

Jeroensdag

(more…)

16 april 2012

City2Cities – Internationale Literatuurdagen Utrecht

Filed under: agenda — Tags: , , , — Richard Kwakkel @ 9.40 uur

Van 21 tot en met 29 april organiseren de Stichting Literaire Activiteiten Utrecht, het literair theater Salon Saffier, Poëziecircus en de Universiteit Utrecht de tweede editie van City2Cities. Negen dagen barstensvol speelfilms, concerten, theatervoorstellingen, lezingen en klinkende namen als Paul Auster, die zijn nieuwe boek presenteert, Barcelona-adept Herman Koch, de Tsjechische auteur Jáchym Topol, Abdelkader Benali, Carlos Ruiz Zafón, schrijver van De schaduw van de wind (vertaling: Nelleke Geel), de Catalaanse schrijfster Mercedes Abad en Pulitzerprijswinnaar Mark Strand.

En natuurlijk is er ook aandacht voor vertalen! (more…)

8 december 2010

Warm bad voor vertalers: de Intensieve Cursus Literair Vertalen

Filed under: vertaalpraktijk — Tags: , — Nico Groen @ 13.28 uur

Van 1 tot en met 5 november 2010 vond in Utrecht de Intensieve Cursus Literair Vertalen (ICLV) plaats, georganiseerd door het Expertisecentrum Literair Vertalen. Drie groepen cursisten, met als brontalen Engels, Italiaans of Noors, hadden het voorrecht aan deze postdocachtige opleiding tot literair vertaler deel te nemen. Wat houdt de intensieve cursus in? Wat passeert er allemaal de revue? En ‘wat heb je er als vertaler aan’? Een reportage van een embedded vertaler.

J-E-Z-U-S geeft me V-R-E-D-E
Ik leef met hart en ziel voor onze G-O-D
Mijn L-E-V-E-N was behoorlijk K-U-T
Nu juich ik want hij heeft mij G-E-R-E-D.

Sweet LibertyAldus de vertaling van een gospelachtige countrysong die de Ierse auteur Joseph O’Connor ooit op de Amerikaanse autoradio hoorde en aanhaalt in zijn (niet in het Nederlands vertaalde) non-fictiewerk Sweet Liberty. De song was onderdeel van een fragment dat door de deelnemers Engels aan de ICLV collectief moest worden vertaald. De bijeenkomst waarop alle drie de collectieve vertalingen werden voorgelezen, vormde het sluitstuk van de cursus en was – zoveel zal duidelijk zijn – bij vlagen hilarisch. Zo leuk kan vertalen zijn, en tot zulke creatieve hoogten kunnen vertalers (in dit geval Kitty Pouwels) stijgen als ze een week worden ondergedompeld in de vertaalsnelkookpan die ICLV heet. (more…)

12 november 2010

Jasper Jones

Filed under: vertaalpraktijk — Tags: — Lidwien Biekmann @ 7.24 uur

Australië, 1965. Charlie Bucktin, een brave, onzekere jongen van dertien jaar, kan op een warme zomernacht niet slapen en ligt te lezen in Pudd’nhead Wilson. Dan wordt er plotseling op zijn slaapkamerraam gebonsd. Het is Jasper Jones, veertien jaar, half Aboriginal, het zwarte schaap van het dorp. Hij heeft iets vreselijks meegemaakt en roept de hulp in van Charlie, die hij eigenlijk niet kent, maar achter wiens slaapkamerraam nog licht brandt.

De eerste zin van het boek luidt: Jasper Jones has come to my window. Simpel zinnetje, toch? ‘Jasper Jones is naar mijn raam gekomen’. Toch klinkt dat om de een of andere reden niet goed, maar waarom niet? Het ritme klopt niet, die zin is te traag. Bovendien gaat het in het Engels vooral om het resultaat, het gaat erom dat Jasper Jones daar nu staat. Misschien: ‘Jasper Jones staat voor mijn raam´. (more…)

31 augustus 2010

De zee waar het storkelt en hevelt

Filed under: Diversen,vertaalpraktijk — Tags: , — Bertie van der Meij @ 16.13 uur

Photo Holger Ellgaard CC AT-SAOoit heb ik met een groepje vertalers Zweeds-Nederlands een hele middag gewerkt aan de beginregels van Spegeln (De spiegel), een kort verhaal van Gunilla Linn Persson. Dit begon met de woorden ‘Laat me een verhaal vertellen…’ en het was speciaal geschreven om voor de radio te worden voorgelezen. Het verhaal speelt zich af in het jaar 1907 en het gaat over twee eenzame eilandbewoners, een man en een vrouw, in een ruig kustlandschap waar het flink kan spoken. De vertelling heeft wel iets weg van een mondeling overgeleverde, klassieke legende over de zee. (more…)

7 april 2010

Svallis

Filed under: vertaalpraktijk — Tags: , — Edith Sybesma @ 14.54 uur

Svallis (foto: Helena Karlsson/NWT)

Soms kom ik in een Zweeds boek dat ik zit te vertalen een woord tegen dat ik nog nooit eerder heb gezien. Zoals svallis. Misschien ben ik wel een van de weinigen die het woord niet kennen en zijn er anderen die zeggen: ‘Svallis, natuurlijk, wat is daarmee?’ Nou, niets eigenlijk, maar ik kende het niet en kwam het tegen in een episode waarin een schoolklas in september het laatste uitstapje van het seizoen maakt. Als de klas over loopplanken een moeras oversteekt, valt het een leraar op dat er svallis op de planken ligt. Maar hij heeft een verbandtrommel bij zich en is op alles voorbereid.

Dagsmeja
Svall-is, een soort ijs dus, maar wat voor ijs? (more…)

22 februari 2010

Schuttingtaal

Filed under: column,vertaalpraktijk — Tags: , — Els Franci @ 17.25 uur

Schuttingtaal dwingt de vertaler van tijd tot tijd diep in de krochten van de Nederlandse taal te duiken. Snuffelend naar een woord dat de kleur en klank van een bepaalde buitenlandse verwensing getrouw nabootst, loopt hij zijn eigen repertoire van verwensingen langs. Of hij maakt gebruik van de repertoires van andere mensen die zo vriendelijk zijn geweest die op het internet te zetten.

bollocksVloeken en graffiti
Onderscheid dient te worden gemaakt tussen vloeken en graffiti. Als er gevloekt wordt, heb je meestal een vrij ruime keuze aan verwensingen, of die nu ouderwets of gloednieuw moeten zijn. De ene keer kun je volstaan met ‘Verdorie nog aan toe! Laat me met rust!’, terwijl een andere keer een ‘Godverdomme, teringwijf, lazer toch op!’ echt noodzakelijk is. En voor het allround werk heb je altijd nog het te pas en te onpas gebruikte ‘fuck’ en ‘shit’. (more…)

20 januari 2010

Woord zoekt vertaling (6): to frogmarch

Filed under: vertaalpraktijk — Tags: , — Els Franci @ 17.38 uur

Voor to frogmarch geeft The Free Dictionary deze definities:

1. a method of carrying a resisting person in which each limb is held by one person and the victim is carried horizontally and face downwards

2. any method of making a resisting person move forward against his will

Andere woordenboeken geven soortgelijke beschrijvingen.

Van Dale Engels-Nederlands heeft er geen Nederlands woord voor, alleen een omschrijving:

1. (met vier man) bij de armen en benen pakken en voortslepen

2. bij de armen pakken en voortduwen

Is het woord ‘afmarcheren’ synoniem aan to frogmarch? Dat werd geopperd door collega’s, maar als je ‘afmarcheren’ in woordenboeken en naslagwerken opzoekt, vind je alleen de definitie: heengaan, inrukken, wegtrekken. Kortom, een legerterm die niet lijkt te duiden op het onder dwang meenemen van iemand die zich verzet.

Wat is dan wél een adequate vertaling voor to frogmarch, het voortduwen of meetrekken van een tegenstribbelende verdachte door twee agenten, of het bij armen en benen vastpakken en wegdragen van een opstandige demonstrant?

Is er een woord voor? Of zullen we het in het Nederlands altijd met een wat langere beschrijving moeten doen?

Older Posts »

Powered by WordPress