De leden van de CEATL, de Europese Raad van Boekvertalersverenigingen, hebben in onderling overleg een handvest opgesteld met zes ‘gouden regels’ voor de omgang met boekvertalers en boekvertalingen. Aanleiding voor de ‘Hexaloog’ was de reeds lang bestaande onvrede bij de 32 aangesloten organisaties over de schandalig lage honoraria en de manier waarop er met de rechten van vertalers wordt omgesprongen. Dat de omstandigheden waaronder boekvertalers in Europese landen hun werk moeten doen ‘catastrofaal’ genoemd mogen worden, bleek al uit een vergelijkend onderzoek dat de CEATL in 2007 hield bij aangesloten leden. We schreven daar eerder over en toonden met een kleinschalig onderzoek aan dat de situatie voor niet-literair boekvertalers in Nederland in dat verband ‘übercatastrofaal’ genoemd kan worden. (more…)
28 november 2011
De Zes Geboden van de CEATL
21 augustus 2011
Net uit: Vissen veranderen bij kou van zwemrichting
Vissen veranderen bij kou van zwemrichting, van Pierre Szalowski, vertaald uit het Canadees-Frans door Richard Kwakkel en uitgegeven bij Lebowski (oorspronkelijke titel: Le froid modifie la trajectoire des poissons).
‘Vissen’ is een charmant goed-gevoelboek over een elfjarige jongen die de hulp van de hemel inroept om de scheiding van zijn vader en moeder te verhinderen en dan hulp krijgt van almachtige weergoden. Het verhaal speelt zich af in twee weken rond de jaarwisseling van 1997 en 1998 en is gesitueerd in een wijk van de Québecse hoofdstad Montréal, die in die periode wordt geteisterd door enorme ijsregens en ijzel. Het ontwrichtende weer brengt iedereen samen die in het boek een hoofdrol speelt: een homopaar, een voormalig singer-songwriter, zijn Mexicaanse ex-vrouw en hun kwajongen van een zoon, boezemvriend van de hoofdrolspeler, de ouders van de naamloos door het boek gaande elfjarige, een Russisch ijshockeytalent dat — in een hilarische scène — door een reus van het team uit Alberta tegen de boarding in de knop wordt gebroken en zich vervolgens als wiskundige wijdt aan het bewijs van de hypothese uit de titel, een rokkenjagende tweeling van achter in de zeventig, een stripteasedanseres met een prettig voorkomen en een hart van goud en ga zo maar door. Szalowski laveert vakkundig om de surrealistische, fantasyeske, kinderlijke of melodramatische valkuilen waarmee het thema en de door hem gekozen uitwerking zijn pad ondermijnen. Ik heb het boek met een grijns van oor tot oor van kaft tot kaft gelezen en vertaald. (more…)
7 juni 2011
De VvL en de niet-literairen (5): het begin
Wat vooraf ging
In augustus 2009 leggen we de Vereniging van Letterkundigen, een afdeling van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV), de vraag voor of ze behalve de belangen van literair vertalers ook de belangen van niet-literair boekvertalers kan en wil behartigen. We schreven daar op 28 augustus 2009 een stuk over (onder aan die pagina vind je koppelingen naar de overige delen van de reeks). Het voorlopige antwoord luidt dat de belangen van niet-literair boekvertalers te veel afwijken van die van de primaire doelgroepen van VvL en de Freelancers Associatie (FLA), een andere afdeling van de VSenV, om niet-literair boekvertalers op te nemen in de bestaande organisatie. De koepel VSenV en de afdeling VvL zijn echter wel bereid ons de helpende hand toe te steken.
We gaan met bestuursleden van de Werkgroep Vertalers, de VvL en de VSenV rond de tafel zitten om uit te leggen wat we voor niet-literair boekvertalers willen bereiken: respect voor ons werk, dat tot uitdrukking komt in een fatsoenlijk honorarium en behoud van de ons toekomende rechten. We bespreken drie opties: een zelfstandige vereniging, buiten de structuur van de VSenV, een eigen afdeling binnen die structuur, naast de VvL, en ten slotte een aparte werkgroep naast de reeds bestaande VvL-werkgroepen. We krijgen als huiswerk mee aan te tonen de VSenV nodig te hebben om onze belangen te behartigen, en die belangen te vertalen in haalbare doelen. (more…)
17 februari 2011
Vaste boekenprijs voor e-boeken in Frankrijk
Het Franse parlement heeft dinsdagavond een wetsvoorstel van regeringspartij UMP (Union pour un mouvement populaire) aangenomen waarmee het regime van de vaste boekenprijs (loi Lang, 1981) wordt uitgebreid naar e-boeken. Bovendien vallen e-boeken vanaf 1 januari 2012 waarschijnlijk in het lage btw-tarief (in Frankrijk 5,5%). (more…)
27 november 2010
Houellebecq gratis op internet
De recent verschenen roman van Michel Houellebecq, La carte et le territoire, is gratis op internet te lezen. Florent Gallaire, een advocaat gespecialiseerd in digitale rechten*, vindt dat Houellebecq zo veel uit drie artikelen in Wikipedia heeft overgenomen dat zijn roman net als de gebruikte bron onder de Creative Commonslicentie valt en heeft het werk om die reden integraal op RapidShare gezet.
Houellebecq-vertaler Martin de Haan — die ook werkt aan een vertaling van La carte et le territoire — wijdde op het blog dat hij met Rokus Hofstede deelt al eerder aandacht aan de affaire die in Frankrijk rond het vermeende plagiaat in La carte et le territoire is ontstaan. In september van dit jaar publiceerde Vincent Glad onder de woordspelige titel La possibilité d’un plagiat (De mogelijkheid van een plagiaat) op Slate namelijk al een vergelijkende analyse compleet met tekstvoorbeelden van de gewraakte stukken tekst: artikelen op de Franse wikipedia over Frédéric Nihous, Beauvais en de huisvlieg, en de versie van Houellebecq in zijn laatstverschenen roman.
Le Monde en de webkrant Rue89 berichten erover.
*) Voor meer informatie over digitale rechten, zie de site van SURF.
16 oktober 2010
Interviews met vertalers: Julia Lovell
Yang Guang wijdt op de website van het Chinese persbureau Xinhua een uitgebreid artikel aan Julia Lovell, docent Chinese geschiedenis aan de University of London, schrijfster van The Great Wall: China Against the World 1000 BC-AD 2000* (2006) en vertaalster van Lu Xun en Eileen Chang.
James Bond en een verblijf als uitwisselingsstudent aan de universiteit van Nanjing zetten haar op het spoor van de twintigste-eeuwse Chinese literatuur. ‘De twintigste eeuw was een tijdperk waarin de opvattingen over literatuur in China een dramatische verandering ondergingen.’ Ze wilde weten hoe en waarom ideeën over auteurschap waren veranderd, welke rol het westen had gespeeld in die transformatie en welke opvattingen Chinese schrijvers huldigden over westerse literaire waarden.
Later doet ze in Beijing veldwerk voor haar promotie-onderzoek The Politics of Cultural Capital: China’s Quest for a Nobel Prize in Literature en voert ze gesprekken met gevestigde literaire namen als Mo Yan en Yu Hua, en de aanstormende talenten Zhu Wen, Li Feng, Lin Bai en Xu Xiaobing. In haar ogen staat de Nobelprijs voor Literatuur symbool voor de tweestrijd — het ‘Nobelcomplex’, zoals zij het noemt — tussen het ressentiment jegens de kracht van het westen dat bij de culturele elite leeft en het verlangen naar erkenning door datzelfde westen.
Het is soms vermoeiend en frustrerend om op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van de Chinese fictie, maar weinig dingen winden ‘lastige lezer’ Julia Lovell zo op als het vinden van een nieuwe stem die nog niet is vertaald en die toch door meer mensen moet worden gehoord. Ze geeft toe dat het moeilijk is vertaalde Chinese literatuur in het westen gepubliceerd te krijgen. Commerciële uitgeverijen zijn vaak pas bereid de rechten te kopen als hun universitaire collega’s hebben bewezen dat een boek ‘werkt’. Het zou een manier kunnen zijn om het grote publiek bekend te maken met het werk van hedendaagse Chinese schrijvers.
*) De Nederlandste vertaling van de hand van Erica van Rijsewijk (TOTA) en André Abeling, Achter de Chinese Muur, Geschiedenis van China’s isolement 1000 v.C.-2000 n.C., verscheen in 2006 bij Het Spectrum.
Bron: the Literary Saloon
8 oktober 2010
Vertalen in internationaal perspectief: China
Op de website van het officiële Chinese staatspersbureau Xinhua een artikel van Yang Guang, verslaggever van de China Daily, over de moeilijke positie van Chinese literatuur in het buitenland.
Op een symposium over vertaling van Chinese literatuur, bezocht door tientallen sinologen, vertalers en schrijvers, liet schrijver Liu Zhenyun de verzuchting optekenen dat buitenlandse literatuur wel haar weg heeft gevonden naar China, maar dat Chinese schrijvers nog steeds moeite hebben voet aan de grond te krijgen in andere delen van de wereld. Chinese literatuur kleeft nog altijd het etiket ‘propaganda’ aan. Volgens Julia Lovell, vertaalster, docent Chinese geschiedenis aan de University of London en schrijfster van The Politics of Cultural Capital: China’s Quest for a Nobel Prize in Literature (2006), is dit een overblijfsel uit de Koude Oorlog, toen het stereotiepe beeld van Chinese literatuur als ‘politiek correct’ en ‘saai propagandistisch’ werd gevestigd. Haar literaire zusje uit buurland en kersverse westerse bondgenoot Japan kreeg een veel warmer onthaal in (met name) de Engelstalige wereld.
Tie Ning, schrijfster en voorzitster van de Chinese Vereniging van Schrijvers, gaat geen zee te hoog om vertalers te helpen problemen met auteursrecht en beurzen op te lossen: ‘Zonder de wijsheid en toewijding van vertalers blijven lezers als ik blind voor de wereldliteratuur.’
Bron: the Literary Saloon
1 oktober 2010
Interviews met vertalers: Charlotte Mandell
In Art Works, het blog van het National Endowments for the Arts, een Amerikaans overheidsinstituut dat beurzen verstrekt voor ‘projecten op het terrein van de kunst’, waaronder literatuur, een interessant interview met vertaalster Charlotte Mandell.
Mandell kreeg van de NEA een beurs voor haar vertaling van Zone van Matthias Énard, waar we hier eerder over schreven. In het interview vertelt ze dat ze op de middelbare school al plezier had in vertalen en na haar opleiding aan Bard College helemaal niet verder wilde studeren: ‘I just wanted to go on translating things.’ Ze wilde Zone vertalen om de doodeenvoudige reden dat ‘[t]here’s nothing else like it out there!’ De tekst vergt door zijn specifieke zinsbouw het uiterste van de poëtische creativiteit en het prozaïsch vermogen van de vertaler. ‘Elke vertaler moet ook schrijver zijn, omdat we de tekst in feite in een andere taal herscheppen.’
Chad Post (uitgever van Zone in de VS) plaatste een fragment uit de vertaling op zijn website annex blog Three Percent.
Bron: the Literary Saloon
10 september 2010
Interviews met vertalers: Fuad Rifka
De Libanese dichter en vertaler Fuad Rifka heeft voor zijn vertalingen van Duitse poëzie in het Arabisch de Goethe-Medaille van het Goethe Institut gekregen. De prijs, ingesteld in 1954 en sinds 1975 door de Bondsrepubliek Duitsland als officiële onderscheiding erkend, wordt toegekend aan niet-Duitsers die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de Duitse taal en internationale culturele betrekkingen. Eerder werden onder anderen de socioloog Pierre Bourdieu, de componist Pierre Boulez, de filosoof Karl Popper, de cineast Billy Wilder, de historicus Herman von der Dunk en schrijfster Elisabeth Augustin met de prijs onderscheiden. Dit jaar vielen nog meer vertalers in de prijzen: Sverre Dahl (Noorwegen), Victor Marian Scoradet (Roemenië), John Woods (VS) en Deszö Tandori (Hongarije). (more…)
3 augustus 2010
De VvL en de niet-literairen (4): het VvL-voorstel
Eind augustus 2009 schreven we op dit blog dat vertalers van niet-literaire boeken en de Vereniging van Letterkundigen (VvL) om tafel gingen zitten om te praten over belangenbehartiging. Op 11 september vond het eerste gesprek plaats van wat uiteindelijk een serie gesprekken zou worden. We spraken over de vorm waarin een eventuele samenwerking kon worden gegoten — een zelfstandige afdeling onder de koepel van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) naast de VvL, of een werkgroep binnen de afdeling VvL — en de voorwaarden waaraan de groep nieuwe leden zou moeten voldoen. De niet-literairen zouden in een verzoek tot toetreding aannemelijk maken dat ze de VSenV nodig hadden om hun belangen te behartigen. Om inzicht te krijgen in de marktpositie van boekvertalers besloten we een enquête te houden. Met de feiten die het onderzoek opleverde, onderbouwden we het Verzoek tot toetreding, dat we eind december bij het bureau van de VvL indienden. (more…)