Tijdens het World Congress on Information Technology 2010 in Amsterdam pleitte Maria Verhoeven, demissionair minister van Economische Zaken, voor een modernisering van het auteursrecht: ‘Sommige verdienmodellen en wetgeving zijn door internet verouderd.’ Guillaume de Lacoste Lareymondie doet er op nonfiction point fr nog een schepje bovenop: het auteursrecht is achterhaald, verouderd. Het is een fossiel uit de Renaissance dat in de Conventie van Bern* van 1886 werd geformaliseerd en dat nu door de moderne digitale verspreidingstechnieken onbruikbaar is geworden. (more…)
7 juni 2010
27 mei 2010
‘Kan zo’n e-boek niet goedkoper?’
Het is een veelgehoorde klacht: kan zo’n e-boek niet goedkoper? Het kost toch amper niks om er een te maken? Je hebt een tekstbestand, je bakt er een e-boekformaat van, knalt het op een website, zet er een knop ‘Plaats in winkelwagen’ onder, klaar is Kees! Maar is dat ook zo? Hervé Bienvault, in een vorig leven hoofd productie bij een uitgeverij, nu vrijgevestigd consultant, zocht het uit voor MOTif, een organisatie voor het boekenvak gelieerd aan de regio Île-de-France. Hij deed onderzoek bij auteurs, uitgevers, grafici, zetters, fotoagentschappen en diverse boekverkopers en berekende de kostprijs van vijf verschillende soorten boeken — een roman van 256 bladzijden, een essay van 320, een praktische gids met 400 illustraties, een geïllustreerd boek met 100 plaatjes en een stripboek van 48 bladzijden — op basis van vier scenario’s: omwerking van een papieren boek zonder digitaal bestand, met digitaal bestand, een nieuwe uitgave, en ‘opleuking’ van een bestaand digitaal bestand met nieuwe media. (more…)
15 januari 2010
De VvL en de niet-literairen (3): Verzoek tot toetreding
Op 11 september 2009 spraken niet-literair en soms-literair boekvertalers Carla Hazewindus, Ellis Post Uiterweer en ondergetekende met Martin de Haan, Rien Verhoef en bestuursleden van VvL en Werkgroep Vertalers in het Lodewijk van Deysselhuis over een mogelijke toetreding van niet-literair boekvertalers tot de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV). In wat voor vorm dan ook. We schreven daar eerder over.
We spraken af dat de niet-literairen bij het bureau van de Vereniging van Letterkundigen — de zelfstandige VSenV-afdeling die de belangen van schrijvers en vertalers behartigt — een verzoek tot toetreding zouden indienen waarin ze duidelijk maakten waarom niet-literair boekvertalers het administratief apparaat van de VSenV nodig meenden te hebben om hun belangen te behartigen. De drie niet-literairen vormden met Mart Ahuluheluw, Jeannet Dekker en Marce Noordenbos een werkgroep en togen aan het werk. Ze hielden een enquête om inzicht te krijgen in de markt- en inkomenspositie van boekvertalers. We maken van de gelegenheid gebruik om al die boekvertalers die de moeite hebben genomen de vragenlijst in te vullen hartelijk te bedanken. Dankzij jullie hebben we meer inzicht gekregen in de positie waarin boekvertalers zich in Nederland bevinden.
De resultaten van de enquête werden in het verzoek verwerkt om aan te tonen dat het hoog tijd is dat niet-literair boekvertalers gezamenlijk en geruggensteund door een vakorganisatie opkomen voor een verbetering van hun positie.
Het verzoek hebben we compleet met vragenlijst en enquête-uitslagen op 30 december op de bus gedaan. De VvL liet inmiddels weten het verzoek voor de eerstvolgende bestuursvergadering, op 18 februari, te hebben geagendeerd. We hebben het verzoek hieronder integraal weergegeven. Wie de tekst liever op zijn gemak offline leest, kan de brief als pdf, als Worddocument of in OpenDocument-indeling (odt) downloaden. (more…)
18 december 2009
Marktpositie boekvertalers: de enquête
![CEATL [logo]](http://www.boekvertalers.nl/weblog/wp-content/uploads/2009/03/ceatllogo.gif "CEATL [logo]")
Een jaar geleden, in december 2008, deed de Europese Raad van Verenigingen van Literair Vertalers (CEATL) verslag van een vergelijkend onderzoek naar de inkomenspositie van literair vertalers in eenentwintig Europese landen en twee taalregio’s. Ook de Vereniging van Letterkundigen leverde gegevens voor het onderzoek, dat door die opzet voor het Nederlandse taalgebied beperkt bleef tot ‘vertalers van literatuur in de beperkte betekenis van het woord (fictie, poëzie, toneelwerken, etc.)’ die beschikken over het auteursrecht (zie kader).
Catastrofaal
De positie van literair vertalers in veel landen, waaronder koplopers van de Europese economie, kan volgens de CEATL op zijn website alleen maar worden beschreven als ‘catastrofaal’. ‘The most depressing study about translation I’ve ever heard about,’ schreef uitgever van vertaalde literatuur Chad Post op zijn weblog Three Percent. De Nederlandse literair vertaler neemt op grond van de betaalde woordprijs, royalty’s, leenrechtvergoedingen, beurzen en subsidies met een gemiddeld netto jaarinkomen van € 14.370 in het CEATL-overzicht een achtste positie in. (more…)
21 september 2009
De VvL en de niet-literairen (2)
Dit is een vervolg op het artikel De VvL en de niet-literairen dat op 28 augustus 2009 op dit blog verscheen.
Laat ik ter verduidelijking van de huidige situatie beginnen met in het kort te schetsen hoe VSenV, VvL en aanverwanten georganiseerd zijn. De Vereniging van Letterkundigen is in 1905 opgericht met het doel ‘de Schoone Letteren in Nederland te bevorderen’. Om dat doel te bereiken legde de Vereeniging de basis voor overleg tussen letterkundigen en uitgevers en verleende ze haar leden morele steun en waar mogelijk rechtsbijstand. Ik vlieg even door een eeuw vakbondsgeschiedenis en kom dan uit in 1998, het jaar waarin de Vereniging van Schrijvers en Vertalers de rechtsopvolger wordt van de VvL. De VSenV heeft een ruimere taakopvatting dan de VvL: ‘Het doel van de vereniging [VSenV] is het behartigen van de belangen van schrijvers en vertalers, beide in de meest ruime zin van het woord, en het bevorderen van gunstige omstandigheden in de samenleving voor hun werkzaamheid.’ Onder die schrijvers en vertalers worden verstaan: ‘makers van teksten, een en ander in de meest ruime zin van het woord; derhalve in een niet-limitatieve opsomming: schrijvers en vertalers van boeken, dichters, columnisten, essayisten, recensenten, kinder- en jeugdboekenschrijvers, schrijvers en vertalers van toneelstukken, scenaristen, freelance journalisten, educatieve auteurs, wetenschappelijke auteurs en andere groepen van makers van teksten.’
Omdat de belangen van al die tekstmakers te veel van elkaar verschillen om door een en dezelfde club te worden behartigd, ontstaan er onder de koepel van de VSenV een aantal zelfstandige afdelingen. (more…)
28 augustus 2009
De VvL en de niet-literairen (1)
Een paar weken geleden legden Ellis Post Uiterweer en ik het bestuur van de Vereniging van Letterkundigen de vraag voor of de VvL iets voor niet-literair vertalers kon betekenen. Ik ben al vijf jaar lid van de VvL, pleit samen met een paar andere boekvertalers al jaren voor organisatie van niet-literair boekvertalers in VvL-verband, en wilde eindelijk wel eens weten of dat terecht was.
‘Redelijke voorwaarden’
Kort geleden heeft de VvL, of eigenlijk de overkoepelende organisatie van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV), haar voorwaarden voor een volwaardig lidmaatschap aangepast door de eis van het modelcontract in te ruilen voor een contract met ‘redelijke’ voorwaarden bij een professioneel geleide uitgeverij. Het begrip ‘professionele uitgeverij’ wordt glashelder gedefinieerd, maar van ‘redelijk’, nochtans een ruim begrip, ontbreekt iedere operationalisering. Op de voorpagina van haar website schrijft de VvL op te komen voor de collectieve en individuele belangen van vertalers tout court, maar een korte zoektocht door de achterliggende pagina’s leert dat de zelfstandig naamwoorden vertaler(s) en vertaling(en) verder vrijwel nergens voorkomen zonder het kwalificatief ‘literair’. (more…)
16 juli 2009
Interviews met vertalers: Susan Bernofsky
![SusanBernofsky[portret]](http://www.boekvertalers.nl/weblog/wp-content/uploads/2009/07/SusanBernofskyportret.png "SusanBernofsky[portret]")
The Brooklyn Rail, ooit begonnen als metroschotschrift, maar inmiddels uitgegroeid tot een invloedrijk maandblad over kunst en politiek, plaatst een interview met vertaalster Susan Bernofsky.
‘Je kunt de informatie die in een zin in een andere taal besloten ligt op zo veel verschillende manieren overbrengen en het is zo fascinerend om te proberen wat je opschrijft in toon, stijl en structuur overeen te laten stemmen met het origineel. Je voelt je net een schilder die probeert het beeld dat hem voor ogen staat over te brengen. Er zijn zo veel manieren waarop het níét werkt, dat je het gevoel hebt dat de goden je toelachen als een alinea in het Engels wél werkt.’
13 juli 2009
Literatuur in vertaling
The Observer Translation Project is een internationaal e-zine dat aandacht besteedt aan vertaalde Roemeense literatuur. Artikelen verschijnen in het Roemeens, in het Engels en soms ook in andere Europese talen, waaronder het Nederlands.
In het julinummer staat de neerslag van een uitgebreide discussie onder leiding van schrijfster en vertaalster Roemeens Jean Harris, tussen de Roemeense schrijver Norman Manea, in Nederland bekend van het door Ellen Bredius vertaalde De terugkeer van de hooligan (Meulenhoff), Susan Harris van Words Without Borders, Chad Post, uitgever van het in vertaalde literatuur gespecialiseerde Open Letter en blogger op Three Percent, en ten slotte bekroond vertaalster Duits Susan Bernofsky. (more…)
6 juli 2009
Bloggende vertalers
Martin de Haan
Het tijdschrift Tirade besteedt in een nummer gewijd aan literair vertalen aandacht aan onvertaalde meesterwerken, vertaalfouten en -vondsten, onvertaalbare zinnen en nog veel meer. De Volkskrant noemde het ‘een hartverwarmend pleidooi […] voor het vertalersambacht.’ De redactie van Tirade laat vertalers Paul Beers, Hans Boland, Edgar de Bruin, Gerd Busse, M. d’Hane Scheltema, Esselien ’t Hart, Rokus Hofstede, Hero Hokwerda, Jeanne Holierhoek, Theo Kars, Arthur Langeveld, Mark Leenhouts, Karol Lesman, Saskia van der Lingen, Kees Mercks, Jan H. Mysjkin, Wilfred Oranje, Hans van Pinxteren, Barber van de Pol, Aai Prins, Roel Schuyt, Anne Stoffel, Rob van der Veer en Jos Vos aan het woord over hun vak, stelt Ina Rilke vragen over ‘hertoveren’ (de kwalificatie is van Erwin Mortier) en biedt een voorproefje uit het werk van schrijvers als Ingeborg Bachmann, J.J. Voskuil, E.T.A. Hoffman, Francisco Quevedo en Pierre Michon.
Rokus Hofstede
De redactie vroeg vertalers Martin de Haan en Rokus Hofstede nog wat na te bloggen op de website van het tijdschrift. Daar belichten de twee ‘bloggers in residence’ verschillende aspecten van het vertalersleven: van automatische vertalingen en broedperiodes tot interpunctie en bespiegelingen in de Morvan over het beroep van literair vertaler. Gaat dat lezen.
25 juni 2009
Net uit: Het einde van pi
![Franck Thilliez, Het einde van pi [omslag]](http://www.boekvertalers.nl/weblog/wp-content/uploads/2009/06/fthilliezpiomslag.jpg "Franck Thilliez, Het einde van pi [omslag]")
Het einde van pi van Franck Thilliez, vertaald door Richard Kwakkel en uitgegeven bij Sijthoff (oorspronkelijke titel: La mémoire fantôme).
Het einde van pi is de derde thriller van Franck Thilliez die in Nederland verschijnt. Sijthoff wil de Nederlandse lezer graag kennis laten maken met het werk van dit grote Franse thrillertalent en biedt om die reden met een speciale kortingsactie gelijktijdig de door Anne van der Straaten vertaalde novelle De kleur van het duister aan.
Lucie Henebelle
In Het einde van pi duikt Lucie Henebelle weer op, de rechercheur die in Het gruwelhuis al een hoofdrol speelde. De relatie met haar roodharige collega is op de klippen gelopen, ze is overgeplaatst van Duinkerken naar Lille, maar ze wordt nog steeds geplaagd door een morbide fascinatie voor de hersenkronkels van psychopaten. Ze krijgt ruimschoots de gelegenheid haar dorst naar kennis over de dood in al zijn verschijningsvormen te lessen, wanneer een jonge vrouw met geheugenverlies haar pad kruist en haar op het spoor zet van een seriemoordenaar. Tussen de twee vrouwen groeit een bijzondere band die Lucie ertoe verleidt het raadsel van haar morbide fantasieën te onthullen. (more…)