Tag: nieuws

Literair vertalen, een gesubsidieerde hobby?

In 2009 zijn er in Nederland weer 4.179 nieuwe boekvertalingen verschenen*. Gaan we gemakshalve uit van een gemiddelde verkoopprijs van 15 euro en een gemiddelde verkoop van 2.500 exemplaren, dan hebben die boekvertalingen een totale omzet van bijna 157 miljoen euro opgeleverd. Als we even aannemen dat voor al die vertalingen ongeveer 1.000 vertalers verantwoordelijk zijn (gemiddeld vier vertalingen per jaar per persoon), dan genereert een gemiddelde vertaler met zijn werk dus een uiteindelijke jaaromzet van bijna 157.000 euro – waarvan hijzelf gemiddeld iets meer dan tien procent mag toucheren, de rest gaat naar buitenlandse auteur, uitgever, persklaarmaker, corrector, vormgever, zetter, drukker, binder, boekhandel.

Valt het vertalen van boeken daarmee onder de categorie die beoogd premier Rutte aanduidt als ‘gesubsidieerde hobby’s’? Of is het een serieuze economische activiteit die helaas de marktwerking tegen heeft? Voor dat laatste pleit in elk geval één argument: het publiek is niet bereid voor vertaalde boeken meer te betalen dan voor Nederlandse boeken, en een billijke vergoeding voor de vertaler zou de prijs van het boek omhoog jagen. Vandaar een vergoeding op hobbyniveau, waardoor vertalers hun werk noodgedwongen vaak moeten afjakkeren. En vandaar dat er zoiets bestaat als het Nederlands Letterfonds, dat werkbeurzen verleent voor vertalingen van boeken waarvan ook de welbelezen heer Rutte ongetwijfeld vindt dat ze een belangrijke bijdrage aan onze cultuur leveren.

*) Bron: A-lijst Koninklijke Bibliotheek. Dit artikel verscheen ook op het weblog van Rokus Hofstede en Martin de Haan.

Het auteursrecht is dood, leve het mecenaat!

Tijdens het World Congress on Information Technology 2010 in Amsterdam pleitte Maria Verhoeven, demissionair minister van Economische Zaken, voor een modernisering van het auteursrecht: ‘Sommige verdienmodellen en wetgeving zijn door internet verouderd.’ Guillaume de Lacoste Lareymondie doet er op nonfiction point fr nog een schepje bovenop: het auteursrecht is achterhaald, verouderd. Het is een fossiel uit de Renaissance dat in de Conventie van Bern* van 1886 werd geformaliseerd en dat nu door de moderne digitale verspreidingstechnieken onbruikbaar is geworden. Verder lezen Het auteursrecht is dood, leve het mecenaat!

‘Kan zo’n e-boek niet goedkoper?’

Het is een veelgehoorde klacht: kan zo’n e-boek niet goedkoper? Het kost toch amper niks om er een te maken? Je hebt een tekstbestand, je bakt er een e-boekformaat van, knalt het op een website, zet er een knop ‘Plaats in winkelwagen’ onder, klaar is Kees! Maar is dat ook zo? Hervé Bienvault, in een vorig leven hoofd productie bij een uitgeverij, nu vrijgevestigd consultant, zocht het uit voor MOTif, een organisatie voor het boekenvak gelieerd aan de regio Île-de-France. Hij deed onderzoek bij auteurs, uitgevers, grafici, zetters, fotoagentschappen en diverse boekverkopers en berekende de kostprijs van vijf verschillende soorten boeken — een roman van 256 bladzijden, een essay van 320, een praktische gids met 400 illustraties, een geïllustreerd boek met 100 plaatjes en een stripboek van 48 bladzijden — op basis van vier scenario’s: omwerking van een papieren boek zonder digitaal bestand, met digitaal bestand, een nieuwe uitgave, en ‘opleuking’ van een bestaand digitaal bestand met nieuwe media. Verder lezen ‘Kan zo’n e-boek niet goedkoper?’

Boekvertalers en hun royalty’s

Opmerkelijk vertaalnieuws uit Duitsland: boekvertalers hebben volgens de Duitse rechter recht op royalty’s.

Op 7 oktober 2009 deed het federale hof (Bundesgerichtshof) in Karlsruhe uitspraak in een zaak die enkele vertalers hadden aangespannen tegen uitgeverij Random House, onderdeel van Bertelsmann. Vertalers, gesteund door hun vakbond, hebben in Duitsland herhaaldelijk de gang naar de rechter gewaagd sinds in 2002 het recht op een ‘passende vergoeding’ voor auteurs is vastgelegd in een nieuwe wet en pogingen om tot collectieve afspraken met uitgevers te komen gestrand zijn. Het is voor het eerst dat een zo hoog college vonnis heeft gewezen.

Het Bundesgerichtshof oordeelde dat vertalers naast het honorarium in de vorm van een vergoeding per pagina royalty’s moeten krijgen. De Duitsers spreken met een fraaie term van Erfolgsbeteiligung, een aandeel in de winst. De hoogte van royalty’s wordt uitgedrukt in een percentage van de nettoverkoopprijs van het boek in de winkel. Verder lezen Boekvertalers en hun royalty’s

De VvL op de Manuscripta

Op zondag 6 september, de ‘publieksdag’ van de Manuscripta, had de werkgroep vertalers van de VvL een kwartiertje ter beschikking gekregen om zich te presenteren aan het publiek. Eenvoudig was het niet: een kwartier is wel erg kort en het is ook niet eenvoudig om in een drukke en rumoerige hal de aandacht te trekken. Toch is dat nog redelijk gelukt: er waren meer dan dertig toehoorders, onder wie overigens een redelijk aantal vertalers. Wij, Els van der Pluym en ondergetekende, hielden een kort verhaaltje over de voetangels en klemmen van het vertalersvak en we hadden een vertaalwedstrijdje aan ons optreden vastgeknoopt.

Het aantal inzendingen was niet overweldigend (zes), maar het was een klein experiment, dat op die manier ook heel klein is gebleven.

De tekst die we het publiek voorlegden was de volgende: Verder lezen De VvL op de Manuscripta

Boekvertalers voeren actie

Meer dan de helft van de titels in de boekwinkels in Nederland en Vlaanderen is oorspronkelijk niet in het Nederlands geschreven. Dat we die boeken toch kunnen lezen, is te danken aan het bijna onzichtbare werk van de boekvertalers: iets wat de meeste lezers zich niet realiseren. De actie Vertalers Worden Zichtbaar wil hier verandering in brengen. Op zaterdag 17 oktober 2009 trekken literair vertalers het land in om zichzelf met een persoonlijke boekenlegger aan het publiek te presenteren. Verder lezen Boekvertalers voeren actie

Vertaalster Mari Alföldy onderscheiden

Mari met ridderordeOp maandag 21 september nam vertaalster Mari Alföldy in Den Haag op de ambassade van Hongarije uit handen van de ambassadeur, dr. Iván Udvardi, het Gouden Kruis van Verdienste van de Republiek Hongarije in ontvangst.

De onderscheiding is haar toegekend voor haar belangrijke bijdrage aan de verbreiding van de Hongaarse cultuur in Nederland. Mari Alföldy heeft werk van een groot aantal belangrijke Hongaarse auteurs in het Nederlands vertaald.

Ook organiseert ze bijeenkomsten waarbij de Hongaarse cultuur centraal staat.

Literaire Vertaaldagen 2009

De elfde keer alweer. Op 11 en 12 december organiseert het Vertalershuis met steun van de Sitchting LIRA, het Nederlandse en Vlaamse Fonds voor de Letteren, het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, de Vereniging van Schrijvers en Vertalers en de Nederlandse Taalunie in Utrecht de Literaire Vertaaldagen.

Het symposium op vrijdag 11 december is gewijd aan het thema ‘Leren vertalen — vertalen leren: de pedagogiek van het vertalen’. Centraal staat de tweeledige vraag hoe het in een allengs vergrijzende vertalerswereld is gesteld met de aanwas van nieuw talent en hoe die aanwas kan worden vergroot. Het onderwerp wordt van twee kanten door ervaringsdeskundigen belicht: door zowel aanbieders als afnemers van vertaalonderwijs.

Op zaterdag 12 december zijn er werkgroepen Frans-, Duits-, Engels-, Italiaans-, Spaans-Nederlands en andersom Nederlands-Frans, -Duits en -Engels. Dit keer is er ook een ‘bijzondere’ werkgroep Nederlands-Spaans. Gasttaal is Zweeds.

Vertalers die lid zijn van de Werkgroep Vertalers van de Vereniging van Letterkundigen of opgenomen zijn in de bestanden van het NLPVF krijgen medio september automatisch een inschrijfformulier toegestuurd. Anderen kunnen voor een inschrijfformulier terecht op de websites van het Vertalershuis Amsterdam, het Nederlandse en Vlaamse Fonds voor de Letteren en het Expertisecentrum Literair Vertalen.

Bron: VvL.

Vergeet niet te stemmen vandaag!

Vlag EUEuropa doet ertoe, ook voor boekvertalers. Als we willen dat vertalershuizen weer op de Europese kaart komen, dat literair vertalen als vorm van taal- en cultuurvernieuwing een zelfstandige status in het Europese Cultuurprogramma 2014-2021 krijgt (zie ook het stuk van Matthijs Bakker over de Europese conferentie over literaire vertaling en cultuur) en dat onze sociaaleconomische positie wordt verbeterd, moeten we aan de boom blijven schudden. En aan de boom schudden betekent vandaag een stem uitbrengen voor het Europees Parlement. Verder lezen Vergeet niet te stemmen vandaag!

Brussel en het literair vertalen

Het was een landerige boel en dat was het. Veel inhoudelijks heeft Michaël Zeeman niet te melden over de Europese conferentie over literair vertalen die op 20 april 2009 in Brussel is gehouden. In zijn opiniestuk in de Volkskrant van 25 april 2009 grijpt hij het evenement voornamelijk aan om lucht te geven aan zijn ontgoocheling over wat er over is van de Europese gedachte.

Zeker, hij wijdt hooggestemde woorden aan het belang van vertaling:

Als het idee van Europa toekomst wil hebben, dan zul je er voor moeten zorgen dat in alle individuele culturen goed en energiek vertaald wordt. Om elkaar enigszins te leren kennen en te begrijpen.

Hij oppert zelfs ideeën om voor dat belang op te komen:

Te denken valt aan voorzieningen voor individuele vertalers om in contact te komen met de levendige talen van waaruit zij vertalen, te denken valt aan het uitwisselen van opvattingen over en instrumenten voor kwaliteitsbewaking.

Maar over de hoofdzaak krijgen we niets te lezen: wat deed Michaël Zeeman daar in Brussel? Was hij er op persoonlijke titel of namens een van de organisaties die in het Nederlandse taalgebied het vertaalbeleid behartigen? Wie waren er nog meer voor Nederland? Wat was eigenlijk het doel van die conferentie en wat had Michaël Zeeman zich voorgenomen om te bereiken? Verder lezen Brussel en het literair vertalen