Categorie: Diversen

Oproep: koppoters in andere talen

Koppoterdoor Ignace Schretlen

Een koppoter is de eerste mensfiguur die kinderen tekenen. Dat gebeurt rond het derde levensjaar. De koppoter intrigeert en we zien dan ook dat vanaf deze fase veel ouders en wetenschappers in kindertekeningen geïnteresseerd raken. De sprong in de ontwikkeling is minder groot dan vaak wordt verondersteld: een koppoter bestaat uit onderdelen die tevoren los werden getekend: een cirkel, een paar streepjes en punten. Waar blijft de romp, is steevast de vraag? Het meest plausibele antwoord is al meer dan een halve eeuw geleden geopperd: het hoofd fungeert vermoedelijk ook als romp. We beleven nu eenmaal romp en hoofd als één geheel.

Ongeveer een kwart eeuw word ik al geboeid door koppoters en verzamel ik van alles rond dit boeiende thema. Koppoters komen niet alleen in kindertekeningen voor maar ook in klassieke, middeleeuwse, moderne en hedendaagse kunst, creatieve uitingen van mensen met een mentale handicap of psychiatrische aandoening, in rotskunst en primitieve culturen, in de wereld van reclame en design, in allerlei games, in strips, volksverhalen en literatuur, enzovoort. Koppoters kunnen symbool staan voor een ongecompliceerde, vrolijke wereld maar ook voor een lugubere, duistere wereld. Bij dat laatste kan worden gedacht aan Jheronimus Bosch en Pieter Bruegel de Oude; welke benaming toen werd gehanteerd voor menselijke gedrochten (grotesken) in de vorm van een koppoter is onbekend. Verder lezen Oproep: koppoters in andere talen

Twee solisten wagen zich aan een quatre-mains

Fantoomliefde

Er werd Marijke een heel mooi maar heel dik boek ter vertaling aangeboden. Een boek waarvan je maar een paar bladzijden hoeft te lezen of je weet zeker: ja, dit wil ik doen, hier kan ik wel een halfjaar mee leven. Maar het waren zo veel woorden dat ze het – ondanks de ruime deadline – nooit alleen zou redden.

Hoewel ze zelden samenwerkt (te eigenwijs), informeerde ze bij Aleid (ook geen samenwerkster pur sang), of zij er iets voor voelde om samen een boek te vertalen. Ook die wist het meteen toen ze het manuscript las. Gewoonlijk beheert ze haar winkeltje het liefst in haar eentje, maar dit boek: ja! Het was nog even spannend omdat ze op hetzelfde moment een andere aantrekkelijke opdracht binnenkreeg, maar gelukkig lukte het om alles mooi in elkaar te passen.

Zo viel deze keer alles op zijn plaats en hebben wij, Aleid en Marijke, ons in het avontuur van een duovertaling gestort, de vertaling van The Memory of Love, van Aminatta Forna (Nederlandse titel: Fantoomliefde, verschenen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam). Samen zijn we op reis gegaan naar een land in Afrika, dat ongenoemd blijft maar waarin Sierra Leone te herkennen is. Verder lezen Twee solisten wagen zich aan een quatre-mains

Duitse rechter sluit e-boeksites

Op last van een rechtbank in München zijn library.nu en ifile.it gesloten. Op die sites konden e-boeken waarop nog auteursrecht rustte, voor het merendeel wetenschappelijk werk, gratis worden gedownload. De rechter hekelt in het vonnis de ‘hohe kriminelle Energie‘ waarmee de aanbieders te werk zijn gegaan. De Börsenverein des Deutschen Buchhandels en de International Publishers Association schatten na maanden van onderzoek dat op beide sites in totaal meer dan 450.000 titels beschikbaar waren en stapten naar de rechter. De twee websites zouden met advertenties, donaties en lidmaatschapsbijdragen een omzet van rond de 8 miljoen euro hebben gemaakt, waarmee ze volgens de Börsenverein tot ‘de gevaarlijkste piratensites ter wereld’ behoorden. Ter vergelijking: de Amerikaanse overheid schat dat MegaUpload voor ruim 500 miljoen dollar aan schade heeft veroorzaakt.

Bron: Le Monde en FAZ.

Gedichten en gewichten: Over de vertaling van Chad Harbachs The Art of Fielding

De kunst van het veldspelFamilie
Het is een aparte tak van sport, boeken vertalen. Af en toe heb ik het gevoel dat ik er een tweede kind aan heb. Een kind dat vol overgave in de puberteit is gedoken. En – verrassing, verrassing – er blijkt nog een hele sliert familieleden aan vast te zitten, het ene sympathiek, het andere wat minder; het ene schurkt gezellig tegen je aan, het andere blijft op afstand.

Dag in, dag uit ben je met zo’n boek – roman of non-fictie – bezig, weken lang. Nu eens loopt het allemaal als een zonnetje, dan weer krijg je de wind pal tegen in de vorm van een taalgrap die zich lastig laat omzetten naar het Nederlands, een mistige verwijzing naar iets of iemand, vakjargon waar in eerste instantie geen touw aan vast te knopen valt. Meestal zijn dat nog de leukere uitdagingen, net als de pubergril: hoe red ik me zo soepel mogelijk uit de situatie zonder het origineel geweld aan te doen? Zonder de Nederlandse of Vlaamse lezer op te zadelen met vragen die hem dwingen zijn toevlucht te nemen tot lexicons en websites? En kijk, het is weer gelukt: iedereen blij (hoop je). Een poos wat rustiger, zilver fonkelend vaarwater, een plotselinge hekgolf, even hozen en weer door.

Verder lezen Gedichten en gewichten: Over de vertaling van Chad Harbachs The Art of Fielding

Net uit: Kate Veitch, Vertrouw me

Vertrouw me, door Kate Veitch, vertaald door Els Franci-Ekeler, uitgegeven bij De Kern (oorspronkelijke titel: Trust)

Er zijn films waarin je de heldin van het verhaal knarsetandend volgt omdat jij in je luie stoel ziet wat er om haar heen gebeurt en haar niet even kan aanstoten of door elkaar schudden. Vertrouw me is het equivalent ervan in boekvorm. Het is de tweede roman van de Australische schrijfster Kate Veitch. Haar debuut, Listen, was in 2008 een bestseller in haar moederland en verscheen verder alleen in Duitse vertaling. Haar tweede roman verschijnt nu ook in Nederlandse vertaling. Verder lezen Net uit: Kate Veitch, Vertrouw me

Net uit: De forellenopera

Mathew Condon, De forellenoperaDe forellenopera door Matthew Condon, oorspronkelijke titel The Trout Opera, vertaald door Wim Scherpenisse en Gerda Baardman en uitgegeven door Nieuw Amsterdam in samenwerking met Ailantus.

Toen we dit boek voor het eerst opensloegen, werden we meteen gegrepen door het begin. Twee oudere Australische rechters hebben de hele dag met kunstvliegen op forellen gevist, zitten nu op het terras van het enige hotel in de wijde omtrek en zien een bovenmaatse forel over de brug schuifelen. Ze begrijpen dat daar een kind in moet zitten. En dat klopt: het is het jongetje dat de hoofdrol zal spelen in het grote kerstspel van de dorpsschool. De brug waar hij overheen loopt, overspant de grote, kolkende rivier die door het dorp stroomt en waarin forellen zwemmen die als eitjes uit Engeland zijn geïmporteerd. Het jongetje in de bordkartonnen forel is hun koning. Misschien wordt het dorp de nieuwe hoofdstad van Australië, daar zijn de autoriteiten nog niet helemaal uit. We schrijven 1906. Verder lezen Net uit: De forellenopera

Manuscripta 2010: boekvertalers presenteren zich

De aanzet

Vertalers doen het op hun manierHet begint allemaal met een mailtje van Richard Kwakkel. Op 10 mei 2010 is hij druk doende met de oprichting van een werkgroep Algemeen Boekvertalers binnen de Vereniging van Letterkundigen en stuurt hij een oproep naar de boekvertalersgroep van Yahoo: ‘Jeanne Holierhoek heeft [onze werkgroep] namens de Werkgroep Vertalers gevraagd niet-literair boekvertalers dit jaar de kans te geven een stand of podium op de Manuscripta te verzorgen. We hadden het eerder vandaag over een kans om aandacht voor boekvertalers en het vak te vragen, dit is onze kans!’ Een prachtig initiatief van de VvL.

Enkele leden van de mailinglist melden zich, en uiteindelijk zijn het Tracey Drost-Plegt, Erica Feberwee, Yolande Ligterink, Lucy Pijttersen en Jan Mellema die hun stoute actieschoenen aantrekken en de Task Force Manuscripta vormen, gesterkt door senior consultant Martine Vosmaer, die al op Manuscripta 2009 ervaring had opgedaan. Verder lezen Manuscripta 2010: boekvertalers presenteren zich

Interview met vertalers: Martin de Haan

Op een van de weinige bewolkte dagen van dit voorjaar rijd ik dwars door een schitterend deel van de Morvan. Daar ontmoet ik Martin de Haan, een van Neerlands grootste literair vertalers. Uit het Frans, wel te verstaan. Hij is onder andere de vaste vertaler naar het Nederlands van de boeken van Michel Houellebecq en Milan Kundera.

Inkomenspositie boekvertalers
Samen met zijn gezin woont hij in een mooi huis aan de rand van een dorp. ‘Er moet nog wel veel aan worden opgeknapt,’ zegt Martin, wat ons op de abominabele inkomenspositie van literair vertalers brengt. Een onderwerp dat hem na aan het hart ligt. Niet verwonderlijk, gezien zijn voorzitterschap van de Europese raad van vertalersverenigingen, de CEATL. De Vereniging van Letterkundigen heeft net besloten een Werkgroep Algemeen Boekvertalers op te richten, en ook dat heuglijke feit bespreken we even. Een positieve ontwikkeling, vindt ook Martin, weer een stap op weg naar de verbetering van de positie van boekvertalers. ‘Het heeft lang geduurd voor het rond was, ik heb er zelf ook hard voor gepleit. Sinds ik via de CEATL heb gezien hoe de situatie in andere landen is, vind ik de grens die in Nederland wordt getrokken tussen literair en niet-literair boekvertalen eigenlijk heel kunstmatig. Dit is nog maar het begin, hoop ik.’ Verder lezen Interview met vertalers: Martin de Haan

Net uit: Vissen veranderen bij kou van zwemrichting

Vissen veranderen bij kou van zwemrichting, van Pierre Szalowski, vertaald uit het Canadees-Frans door Richard Kwakkel en uitgegeven bij Lebowski (oorspronkelijke titel: Le froid modifie la trajectoire des poissons).

‘Vissen’ is een charmant goed-gevoelboek over een elfjarige jongen die de hulp van de hemel inroept om de scheiding van zijn vader en moeder te verhinderen en dan hulp krijgt van almachtige weergoden. Het verhaal speelt zich af in twee weken rond de jaarwisseling van 1997 en 1998 en is gesitueerd in een wijk van de Québecse hoofdstad Montréal, die in die periode wordt geteisterd door enorme ijsregens en ijzel. Het ontwrichtende weer brengt iedereen samen die in het boek een hoofdrol speelt: een homopaar, een voormalig singer-songwriter, zijn Mexicaanse ex-vrouw en hun kwajongen van een zoon, boezemvriend van de hoofdrolspeler, de ouders van de naamloos door het boek gaande elfjarige, een Russisch ijshockeytalent dat — in een hilarische scène — door een reus van het team uit Alberta tegen de boarding in de knop wordt gebroken en zich vervolgens als wiskundige wijdt aan het bewijs van de hypothese uit de titel, een rokkenjagende tweeling van achter in de zeventig, een stripteasedanseres met een prettig voorkomen en een hart van goud en ga zo maar door. Szalowski laveert vakkundig om de surrealistische, fantasyeske, kinderlijke of melodramatische valkuilen waarmee het thema en de door hem gekozen uitwerking zijn pad ondermijnen. Ik heb het boek met een grijns van oor tot oor van kaft tot kaft gelezen en vertaald. Verder lezen Net uit: Vissen veranderen bij kou van zwemrichting

Net uit: Springvloed

Springvloed door Elly Griffiths, vertaald door Els Franci-Ekeler en uitgegeven bij De Kern (oorspronkelijke titel: The House at Sea’s End)

Prehistorie
Twee jaar geleden kreeg ik het boek The Crossing Places van Elly Griffiths ter vertaling aangeboden, dat in het Nederlands de titel Dodencirkel heeft gekregen. Het is een detectiveverhaal zonder klassieke detective, een boek waarin de prehistorie en de mystiek van de Noorse sagen een grote rol spelen, een verhaal over een forensisch archeologe wier hulp wordt ingeroepen om een skelet te onderzoeken dat weleens van een meisje kon zijn dat het jaar daarvoor spoorloos was verdwenen. Een boek waarin een druïde de beste vriend is van de onwaarschijnlijke heldin van het verhaal, en een norse, nuchtere politierechercheur zich tegenover dit alles geplaatst ziet. Verder lezen Net uit: Springvloed