In Spanje is ophef ontstaan over de vertaling in het Galicisch van Mark Haddons The Curious Incident of the Dog in the Night-Time*, een roman over een vijftienjarige, autistische jongen met een wiskundeknobbel. Uitgever Rinoceronte Editora weigert vertaalster María Reimóndez te betalen omdat ze, in de woorden van haar redacteur Moisés Barcia (die het boek vervolgens zelf vertaalde), ‘de brontekst had aangepast […] en systematisch alle sekseneutrale Engelse vormen door vrouwelijke verving’. Ze had daarmee geen getrouwe weergave van het origineel geproduceerd en contractbreuk gepleegd. Mannetjesrat Toby was een vrouwtje geworden — maar het Galicische woord voor rat, la rata, is vrouwelijk — en andere mannelijke termen waren ‘geneutraliseerd’. Als voorbeeld noemt Barcia de vertaling van het Engelse meervoud men in xente (mensen), maar dat is in sommige contexten de enig juiste vertaling, zoals in wise men learn from others’ mistakes. El Paìs en The Daily Telegraph berichtten er uitgebreid over.
Uit het artikel in El Paìs blijkt overigens dat de vertaalster werkt aan een promotieonderzoek naar de wisselwerking tussen ideologie en vertaling, wat nieuwsgierig maakt naar haar versie van de gebeurtenissen.
*De Nederlandse vertaling, Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht, van de hand van Harry Pallemans, verscheen in 2004 bij Uitgeverij Contact
Ik vrees eerlijk gezegd dat we hier met een feministe van de harde lijn te maken hebben, maar helemaal duidelijk is het niet. In het artikeltje in El País worden twee voorbeelden genoemd, van een surfer op een T-shirt die in de vertaling een surfster wordt (en tja, daar heeft de vertaalster gelijk, in het Engels weet je niet of het een jongen of een meisje is), en van een dronkenlap die ‘liar, liar’ brult, wat door de vertaalster mannelijk is vertaald, terwijl de uitgever en – belangrijker – de schrijver, menen of zelfs weten dat de man het tegen zijn vrouw heeft. De vertaalster zegt dat dit de enige twee gevallen waren waarin er in het Galicisch onduidelijkheid over het geslacht was en er dus maar iets moest worden gekozen, een opmerking die ik niet kan volgen.
Volgens de uitgeverij heeft de vertaalster alle sekseneutrale Engelse woorden met vrouwelijke Galicische vertaald, behalve wanneer er een negatieve connotatie aan verbonden was.
Pikant detail: de uitgeverij meldt dat ze in 2006 5% van hun winst aan
de ngo Implicadas no Desenvolvemento hebben geschonken, een organisatie waarvan Reimóndez voorzitter, pardon! voorzitster is. Ik kon die organisatie niet zo snel vinden op internet, maar de vrouwelijke vorm ‘implicadas’ plus het feit dat de uitgeverij dit in deze context meldt, lijken erop te duiden dat het een ngo is die voor vrouwenbelangen opkomt.
Reactie by K. Pouwels — 10 april 2008 @ 7.52 uur
Interessant artikel. Ga me er in verdiepen.
Reactie by Babilonia — 24 april 2008 @ 9.38 uur