Het is een veelgehoorde klacht: kan zo’n e-boek niet goedkoper? Het kost toch amper niks om er een te maken? Je hebt een tekstbestand, je bakt er een e-boekformaat van, knalt het op een website, zet er een knop ‘Plaats in winkelwagen’ onder, klaar is Kees! Maar is dat ook zo? Hervé Bienvault, in een vorig leven hoofd productie bij een uitgeverij, nu vrijgevestigd consultant, zocht het uit voor MOTif, een organisatie voor het boekenvak gelieerd aan de regio Île-de-France. Hij deed onderzoek bij auteurs, uitgevers, grafici, zetters, fotoagentschappen en diverse boekverkopers en berekende de kostprijs van vijf verschillende soorten boeken — een roman van 256 bladzijden, een essay van 320, een praktische gids met 400 illustraties, een geïllustreerd boek met 100 plaatjes en een stripboek van 48 bladzijden — op basis van vier scenario’s: omwerking van een papieren boek zonder digitaal bestand, met digitaal bestand, een nieuwe uitgave, en ‘opleuking’ van een bestaand digitaal bestand met nieuwe media. (more…)
27 mei 2010
30 januari 2010
Vertalen is schade beperken
In de Volkskrant van 22 januari stond bij de korte signaleringen een stukje over mijn vertaling van District and Circle van Seamus Heaney. De anonieme auteur ging in op mijn vrije vertaling van de titel in ‘Regio en ring’. ‘Het is wennen,’ besloot het stukje cynisch, wat je kunt lezen als een conservatieve stellingname tegen iets wat niet zo degelijk is als vroeger. Maar de auteur is zich blijkbaar wel bewust van het feit dat hier een keuze gemaakt is. (more…)
29 januari 2010
Broodvertalers
Onlangs kwam mij het volgende ter ore: een boekvertaler werd een boek ter vertaling aangeboden. Het leek hem wel wat, de deadline was ook haalbaar, dus begon het loven en bieden. De redacteur bood vier cent per woord. Dat vond de vertaler erg weinig. Hij wist dat niet alle uitgeverijen zich houden aan het herenakkoord zoals afgesproken tussen de VvL en de bij de LUG aangesloten uitgevers. Maar vier cent per woord? Daar kon hij niet van leven, en dat zei hij dan ook tegen de redacteur. De redacteur voelde met hem mee, maar ging niet over de tarieven; die kwamen van hogerhand, van de uitgever zelf. En toen zei de redacteur iets waarvan de mond van de boekvertaler openviel: ‘Er zijn genoeg vertalers die er niet van hoeven leven, die doen het wel voor vier cent.’ (more…)
1 november 2009
Boekvertalers en hun royalty’s
Opmerkelijk vertaalnieuws uit Duitsland: boekvertalers hebben volgens de Duitse rechter recht op royalty’s.
Op 7 oktober 2009 deed het federale hof (Bundesgerichtshof) in Karlsruhe uitspraak in een zaak die enkele vertalers hadden aangespannen tegen uitgeverij Random House, onderdeel van Bertelsmann. Vertalers, gesteund door hun vakbond, hebben in Duitsland herhaaldelijk de gang naar de rechter gewaagd sinds in 2002 het recht op een ‘passende vergoeding’ voor auteurs is vastgelegd in een nieuwe wet en pogingen om tot collectieve afspraken met uitgevers te komen gestrand zijn. Het is voor het eerst dat een zo hoog college vonnis heeft gewezen.
Het Bundesgerichtshof oordeelde dat vertalers naast het honorarium in de vorm van een vergoeding per pagina royalty’s moeten krijgen. De Duitsers spreken met een fraaie term van Erfolgsbeteiligung, een aandeel in de winst. De hoogte van royalty’s wordt uitgedrukt in een percentage van de nettoverkoopprijs van het boek in de winkel. (more…)
10 augustus 2009
Vertaaltarieven Europees vergeleken
In een uitstekend artikel in het zomernummer van het vertaaltijdschrift Filter vat Martin de Haan in tien constateringen en drie conclusies de resultaten samen van een onderzoek door de CEATL naar de inkomenspositie van literair vertalers in Europa. Het artikel is alleen voor abonnees van Filter te lezen, maar het gehele onderzoek, waarvan De Haan een van de drie auteurs is, kan worden gedownload op de site van de CEATL (Conseil Européen des Associations de Traducteurs Littéraires, een club van Europese literaire vertalersverenigingen). Dat is de moeite waard. Ik pik er een paar punten uit. (more…)
13 juli 2009
Literatuur in vertaling
The Observer Translation Project is een internationaal e-zine dat aandacht besteedt aan vertaalde Roemeense literatuur. Artikelen verschijnen in het Roemeens, in het Engels en soms ook in andere Europese talen, waaronder het Nederlands.
In het julinummer staat de neerslag van een uitgebreide discussie onder leiding van schrijfster en vertaalster Roemeens Jean Harris, tussen de Roemeense schrijver Norman Manea, in Nederland bekend van het door Ellen Bredius vertaalde De terugkeer van de hooligan (Meulenhoff), Susan Harris van Words Without Borders, Chad Post, uitgever van het in vertaalde literatuur gespecialiseerde Open Letter en blogger op Three Percent, en ten slotte bekroond vertaalster Duits Susan Bernofsky. (more…)
6 juli 2009
Bloggende vertalers
Martin de Haan
Het tijdschrift Tirade besteedt in een nummer gewijd aan literair vertalen aandacht aan onvertaalde meesterwerken, vertaalfouten en -vondsten, onvertaalbare zinnen en nog veel meer. De Volkskrant noemde het ‘een hartverwarmend pleidooi […] voor het vertalersambacht.’ De redactie van Tirade laat vertalers Paul Beers, Hans Boland, Edgar de Bruin, Gerd Busse, M. d’Hane Scheltema, Esselien ’t Hart, Rokus Hofstede, Hero Hokwerda, Jeanne Holierhoek, Theo Kars, Arthur Langeveld, Mark Leenhouts, Karol Lesman, Saskia van der Lingen, Kees Mercks, Jan H. Mysjkin, Wilfred Oranje, Hans van Pinxteren, Barber van de Pol, Aai Prins, Roel Schuyt, Anne Stoffel, Rob van der Veer en Jos Vos aan het woord over hun vak, stelt Ina Rilke vragen over ‘hertoveren’ (de kwalificatie is van Erwin Mortier) en biedt een voorproefje uit het werk van schrijvers als Ingeborg Bachmann, J.J. Voskuil, E.T.A. Hoffman, Francisco Quevedo en Pierre Michon.
Rokus Hofstede
De redactie vroeg vertalers Martin de Haan en Rokus Hofstede nog wat na te bloggen op de website van het tijdschrift. Daar belichten de twee ‘bloggers in residence’ verschillende aspecten van het vertalersleven: van automatische vertalingen en broedperiodes tot interpunctie en bespiegelingen in de Morvan over het beroep van literair vertaler. Gaat dat lezen.
12 mei 2009
Brussel en het literair vertalen
Het was een landerige boel en dat was het. Veel inhoudelijks heeft Michaël Zeeman niet te melden over de Europese conferentie over literair vertalen die op 20 april 2009 in Brussel is gehouden. In zijn opiniestuk in de Volkskrant van 25 april 2009 grijpt hij het evenement voornamelijk aan om lucht te geven aan zijn ontgoocheling over wat er over is van de Europese gedachte.
Zeker, hij wijdt hooggestemde woorden aan het belang van vertaling:
Als het idee van Europa toekomst wil hebben, dan zul je er voor moeten zorgen dat in alle individuele culturen goed en energiek vertaald wordt. Om elkaar enigszins te leren kennen en te begrijpen.
Hij oppert zelfs ideeën om voor dat belang op te komen:
Te denken valt aan voorzieningen voor individuele vertalers om in contact te komen met de levendige talen van waaruit zij vertalen, te denken valt aan het uitwisselen van opvattingen over en instrumenten voor kwaliteitsbewaking.
Maar over de hoofdzaak krijgen we niets te lezen: wat deed Michaël Zeeman daar in Brussel? Was hij er op persoonlijke titel of namens een van de organisaties die in het Nederlandse taalgebied het vertaalbeleid behartigen? Wie waren er nog meer voor Nederland? Wat was eigenlijk het doel van die conferentie en wat had Michaël Zeeman zich voorgenomen om te bereiken? (more…)