Marcelo en de echte wereld

Marcelo en de echte wereld van Francisco X. Stork, vertaald door Aleid van Eekelen, en verschenen bij Lemniscaat (oorspronkelijke titel: Marcelo In The Real World).

Marcelo is zeventien en heeft het prima voor elkaar: hij woont in een boomhuis in de achtertuin, heeft het naar zijn zin op school en heeft een vakantiebaantje geregeld op de manege van die school. Marcelo heeft ook zijn eigenaardigheden: hij heeft zijn vaste dagindeling, die hij ook op papier heeft staan. Hij kan zich niet verplaatsen in anderen en heeft moeite met figuurlijk taalgebruik. Hij hoort muziek in zijn hoofd en heeft nogal aparte interesses. Zelf vindt hij niet dat hem iets mankeert, maar omdat hij weet dat anderen het makkelijker vinden als ze een etiket op hem kunnen plakken, accepteert hij het label ‘Aspergerpatiënt’. Verder lezen Marcelo en de echte wereld

‘Some actually choose to forgo royalties’

Op de website Publishing Perspectives schrijft Siobhan O’Leary over de financiële kant van het boekvertalen (Translators say, ‘Show Me the Monnaie’). In het bijzonder gaat ze in op de gevolgen van de uitspraak van het Duitse Bundesgerichtshof dat boekvertalers recht hebben op royalty’s (lees het eerdere bericht hierover op dit weblog). Verder lezen ‘Some actually choose to forgo royalties’

Boekvertalen en zakelijk vertalen

Een met cowboys bevolkte wereld Sinds een jaar of drie vertaal ik naast zakelijke teksten voor de (petro)chemische en farmaceutische industrie ook boeken. Oorspronkelijk ben ik daarmee begonnen omdat het andere werk wat al te mechanisch begon te verlopen en ik in mijn taalgebruik versteende. Het leek me goed om een doorbraak te forceren met creatiever werk.

Toevallig zocht een welbekende uitgeverij van romantische lit… eh lectuur vertalers, en na een proefvertaling mocht ik aan de slag. Het eerste boek kostte veel tijd en energie. De daaropvolgende twee, drie boeken ook, maar inmiddels heb ik het ritme redelijk te pakken. En ik heb voldoende boeken achter de rug om de balans op te maken. Verder lezen Boekvertalen en zakelijk vertalen

Net uit: De Italiaan

De ItaliaanDe Italiaan, door Sven Olov Karlsson, uit het Zweeds vertaald door Edith Sybesma, verschenen bij Prometheus (oorspronkelijke titel: Italienaren (2003).

Frans Bauer vertelde in een interview dat hij als klein jochie zelf een plaatje had opgenomen en toen het goed en wel was geperst voor de radio ging zitten wachten tot het gedraaid zou worden. Zo voel ik me nu ook ongeveer, nu mijn vertaling uit is van een boek dat ik al een hele poos heel erg goed vind, al lang voordat ik wist dat ik het ooit te vertalen zou krijgen. Nu is het moment daar waarop ook andere mensen in Nederland het kunnen ontdekken en ervan kunnen genieten. En ik zit net zo gespannen als Frans Bauer indertijd, te wachten op een teken dat het boek ook in Nederland zijn publiek heeft gevonden en dat het de lezer aanspreekt. Verder lezen Net uit: De Italiaan

Vertalen is schade beperken

In de Volkskrant van 22 januari stond bij de korte signaleringen een stukje over mijn vertaling van District and Circle van Seamus Heaney. De anonieme auteur ging in op mijn vrije vertaling van de titel in ‘Regio en ring’. ‘Het is wennen,’ besloot het stukje cynisch, wat je kunt lezen als een conservatieve stellingname tegen iets wat niet zo degelijk is als vroeger. Maar de auteur is zich blijkbaar wel bewust van het feit dat hier een keuze gemaakt is. Verder lezen Vertalen is schade beperken

Broodvertalers

droog broodOnlangs kwam mij het volgende ter ore: een boekvertaler werd een boek ter vertaling aangeboden. Het leek hem wel wat, de deadline was ook haalbaar, dus begon het loven en bieden. De redacteur bood vier cent per woord. Dat vond de vertaler erg weinig. Hij wist dat niet alle uitgeverijen zich houden aan het herenakkoord zoals afgesproken tussen de VvL en de bij de LUG aangesloten uitgevers. Maar vier cent per woord? Daar kon hij niet van leven, en dat zei hij dan ook tegen de redacteur. De redacteur voelde met hem mee, maar ging niet over de tarieven; die kwamen van hogerhand, van de uitgever zelf. En toen zei de redacteur iets waarvan de mond van de boekvertaler openviel: ‘Er zijn genoeg vertalers die er niet van hoeven leven, die doen het wel voor vier cent.’ Verder lezen Broodvertalers

Waarom is vertalen zo goed?

Er is een tijd geweest waarin ik literaire werken zoveel mogelijk in de oorspronkelijke taal trachtte te lezen. Elke vertaling verraadt het origineel, dat weet iedereen – en vertalers weten het als geen ander. Toch schort er iets aan dit literaire lezerssnobisme. Want hoe goed we die oorspronkelijke taal ook mogen kennen, de beheersing ervan komt gewoonlijk niet in de buurt van de vertrouwdheid waarmee we ons in de eigen moedertaal bewegen.

En op die vertrouwdheid komt het vaak aan. Want in de snelheid waarmee onze ogen over de regels vliegen is niet alleen de kennis van de woorden van belang. We lezen met al onze zintuigen. We horen het woord in onze oren, proeven de zin op de tong, voelen het ritme van de alinea door ons hele lichaam heen. De taal behelst zoveel meer dan woordenboekenkennis. Ze is het leefmilieu waarin een tekst ons langs talloze kanalen bereikt. Verder lezen Waarom is vertalen zo goed?

Woord zoekt vertaling (6): to frogmarch

Voor to frogmarch geeft The Free Dictionary deze definities:

1. a method of carrying a resisting person in which each limb is held by one person and the victim is carried horizontally and face downwards

2. any method of making a resisting person move forward against his will

Andere woordenboeken geven soortgelijke beschrijvingen.

Van Dale Engels-Nederlands heeft er geen Nederlands woord voor, alleen een omschrijving:

1. (met vier man) bij de armen en benen pakken en voortslepen

2. bij de armen pakken en voortduwen

Is het woord ‘afmarcheren’ synoniem aan to frogmarch? Dat werd geopperd door collega’s, maar als je ‘afmarcheren’ in woordenboeken en naslagwerken opzoekt, vind je alleen de definitie: heengaan, inrukken, wegtrekken. Kortom, een legerterm die niet lijkt te duiden op het onder dwang meenemen van iemand die zich verzet.

Wat is dan wél een adequate vertaling voor to frogmarch, het voortduwen of meetrekken van een tegenstribbelende verdachte door twee agenten, of het bij armen en benen vastpakken en wegdragen van een opstandige demonstrant?

Is er een woord voor? Of zullen we het in het Nederlands altijd met een wat langere beschrijving moeten doen?

De VvL en de niet-literairen (3): Verzoek tot toetreding

Op 11 september 2009 spraken niet-literair en soms-literair boekvertalers Carla Hazewindus, Ellis Post Uiterweer en ondergetekende met Martin de Haan, Rien Verhoef en bestuursleden van VvL en Werkgroep Vertalers in het Lodewijk van Deysselhuis over een mogelijke toetreding van niet-literair boekvertalers tot de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV). In wat voor vorm dan ook. We schreven daar eerder over.

We spraken af dat de niet-literairen bij het bureau van de Vereniging van Letterkundigen — de zelfstandige VSenV-afdeling die de belangen van schrijvers en vertalers behartigt — een verzoek tot toetreding zouden indienen waarin ze duidelijk maakten waarom niet-literair boekvertalers het administratief apparaat van de VSenV nodig meenden te hebben om hun belangen te behartigen. De drie niet-literairen vormden met Mart Ahuluheluw, Jeannet Dekker en Marce Noordenbos een werkgroep en togen aan het werk. Ze hielden een enquête om inzicht te krijgen in de markt- en inkomenspositie van boekvertalers. We maken van de gelegenheid gebruik om al die boekvertalers die de moeite hebben genomen de vragenlijst in te vullen hartelijk te bedanken. Dankzij jullie hebben we meer inzicht gekregen in de positie waarin boekvertalers zich in Nederland bevinden.

De resultaten van de enquête werden in het verzoek verwerkt om aan te tonen dat het hoog tijd is dat niet-literair boekvertalers gezamenlijk en geruggensteund door een vakorganisatie opkomen voor een verbetering van hun positie.

Het verzoek hebben we compleet met vragenlijst en enquête-uitslagen op 30 december op de bus gedaan. De VvL liet inmiddels weten het verzoek voor de eerstvolgende bestuursvergadering, op 18 februari, te hebben geagendeerd. We hebben het verzoek hieronder integraal weergegeven. Wie de tekst liever op zijn gemak offline leest, kan de brief als pdf, als Worddocument of in OpenDocument-indeling (odt) downloaden. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (3): Verzoek tot toetreding

Lief en leed geveild

Belangrijke voorwerpenBelangrijke voorwerpen en persoonlijke bezittingen uit de collectie van Lenore Doolan en Harold Morris, inclusief boeken, kleding en sieraden door Leanne Shapton, vertaald door Nico Groen en verschenen bij De Bezige Bij. (Oorspronkelijke titel: Important Artifacts and Personal Property from the Collection of Lenore Doolan and Harold Morris, Including Books, Street Fashion, and Jewelry.)

De opkomst en ondergang van een liefdesrelatie, beschreven in de vorm van een veilingcatalogus: dat is Belangrijke voorwerpen… et cetera. Weinig mensen zullen zich er een voorstelling van kunnen maken. En dat is maar al te begrijpelijk, want Belangrijke voorwerpen… is een boek dat enig is in zijn soort.

Belangrijke voorwerpen… is de beschrijving van 1332 kavels met voorwerpen die ooit hebben toebehoord aan (de fictieve) Lenore Doolan, culinair redacteur bij The New York Times, en Harold Morris, veelgevraagd reclamefotograaf. Het betreft cadeaus die ze elkaar hebben gegeven, kleren die ze droegen, boeken die ze al dan niet samen lazen, cd’s, prullaria, theaterprogramma’s, menukaarten, foto’s, brieven en uitdraaien van e-mails die ze elkaar stuurden wanneer Harold weer eens voor een klus naar een verre uithoek van de wereld was gevlogen. Kortom: alle kostuums en rekwisieten uit het drama van hun liefdesleven. Verder lezen Lief en leed geveild