Boekvertalers – Pagina 22 – Over het vak, de vertaler, de wereld en het boek

Net uit: De Bradshaw-variaties

De Bradshaw-variaties van Rachel Cusk, vertaald door Marijke Versluys en verschenen bij De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: The Bradshaw Variations)

In haar nieuwe roman volgt Cusk drie broers en drie generaties Bradshaws, met de nadruk op het leven van Thomas en zijn vrouw Tonie. Zij neemt, na jaren te hebben geschipperd tussen de zorg voor hun dochter en parttimewerk, een zwaardere, fulltimefunctie op zich. Haar echtgenoot wordt een jaar huisman. Na dat jaar, dat dramatisch eindigt, worden de rollen weer omgedraaid. Verder lezen Net uit: De Bradshaw-variaties

Van vertalen en de dingen die niet kloppen: een vijfstappenplan

C. Reich, Wetten van wraak [omslag] Vertalen: soms zit het mee en soms zit het tegen. Altijd leuk om te horen wat er tegenzat, en ook altijd leuk om te horen wat meeviel, toch? Luister naar dit verhaal: hartverscheurend, met een happy end.

Eind mei 2009, de zomervakantie staat voor de deur, nog een paar weekjes laatste ronde en dan kan de vertaling de deur uit, deadlinesgewijs geheel op schema, want daar hecht ik aan. Tijd om verder te kijken dan mijn vakantieneus lang is. Een rondje bellen/mailen dus.

Stap 1: op zoek naar een Nieuwe Uitdaging
Een boek dient zich aan, eentje met overgewicht, bijna 130.000 woorden, de helft dikker dan de thrillers die ik normaal onder mijn arm neem. De deadline wordt na wederzijds overleg op 1 november gezet. Dat klinkt lekker ruim, en dat is prettig. Even snel plussen en minnen: eerst de huidige vertaling afmaken, dan correcties inwerken en zus en zo en dit en dat en vakantie en pats: aug en sep en okt, daarin passen precies bijna 130.000 woorden als ik een beetje meezit. Hm. Minder ruim dan in eerste instantie gejuicht, maar te doen.
Je bent een vijfenveertigduizendwoordenpermaandman of je bent het niet. Ik ben het wel, houd ik me voor. Verder lezen Van vertalen en de dingen die niet kloppen: een vijfstappenplan

Taal en mythe

Taal en mythe Toen ik twintig jaar geleden vlak voor het einde stopte met mijn studies geschiedenis en filosofie en enige tijd later begon te studeren om eerst vertaler Engels en later ook Duits te worden, verloor ik niet meteen mijn liefde voor die eerste vakken. Het zal ook wel iets te maken hebben gehad met mijn partner, die zijn carrière in de theologie zou maken.

Samen ontdekten we in die tijd een reeks essays van de Duits-joodse (in die volgorde, daar stelde hij prijs op) neokantiaanse filosoof Ernst Cassirer (Sprache und Mythos). Hij laat daarin zien hoe symbolische en mythische vormen ons spreken en handelen bepalen. Logisch denken is volgens hem niet de enige voedingsbron van onze cultuur. Onder de logica van de taal en de beelden die we gebruiken bevindt zich een ‘grammatica’ van ervaring die al ons denken stuurt – van wetenschap tot poëzie en mythologie. Verder lezen Taal en mythe

Svallis

Soms kom ik in een Zweeds boek dat ik zit te vertalen een woord tegen dat ik nog nooit eerder heb gezien. Zoals svallis. Misschien ben ik wel een van de weinigen die het woord niet kennen en zijn er anderen die zeggen: ‘Svallis, natuurlijk, wat is daarmee?’ Nou, niets eigenlijk, maar ik kende het niet en kwam het tegen in een episode waarin een schoolklas in september het laatste uitstapje van het seizoen maakt. Als de klas over loopplanken een moeras oversteekt, valt het een leraar op dat er svallis op de planken ligt. Maar hij heeft een verbandtrommel bij zich en is op alles voorbereid.

Dagsmeja
Svall-is, een soort ijs dus, maar wat voor ijs? Verder lezen Svallis

Vingeroefening

boekies Er bestaat een website voor de lezers van romantische boeken: chasingdreams.nl. Het is een uitstekende website, met korte besprekingen van heel, heel veel van die boeken, en een druk bezocht forum. Sommige gebruikers van dit forum zouden heel graag meer boeken in het genre vertaald zien. Ze hebben echter de weg gevonden naar dit blog, en na het lezen van het artikel Wanneer wordt een boek vertaald? snappen ze beter waarom nu eenmaal niet álle titels vertaald kunnen worden.

In de reacties onder het artikel komt een opmerking voor die hen stak: Veel gerenommeerde vertalers zijn ooit begonnen met damesromannetjes; een uitstekende vingeroefening. Ze vinden dat hier denigrerend over damesromannetjes wordt gesproken. Dat is zeker de bedoeling niet geweest. Verder lezen Vingeroefening

Vertalingen die sporen achterlaten

Als je een boek aan het vertalen bent, ben je er meestal heel intensief mee bezig. Het is een verhevigde vorm van helemaal in een boek opgaan, zoals je dat ook met ‘gewoon’ lezen af en toe kunt hebben. Sommige vertaalklussen hebben daardoor sporen in mijn dagelijks leven nagelaten. Verder lezen Vertalingen die sporen achterlaten

De lol van het vertalen van literaire non-fictie

Wat is er eigenlijk zo leuk aan het vertalen van literaire non-fictie? Het is immers slecht betaald werk, waarbij je soms lange uren moet maken om een deadline te halen en je loopt ook nog het gevaar dat je RSI en vierkante ogen krijgt.

Natuurlijk heb je met het eindresultaat in handen de voldoening dat je een mooi stuk werk hebt afgerond. En af en toe, als de brontekst een beetje te pruimen is, kom je bij het vertalen zelf in een ‘flow’ terecht en kunnen je typende vingers de volzinnen nauwelijks bijhouden. Ook is het heel bevredigend als je na lang zoeken een oplossing hebt gevonden voor een stukje tekst waar je aanvankelijk geen touw aan vast kon knopen. Verder lezen De lol van het vertalen van literaire non-fictie

Net uit: Portret van een dode man

Portret van een dode man door Sarah Hall, vertaald door Wim Scherpenisse en verschenen bij Anthos (oorspronkelijke titel: How to Paint a Dead Man).

Dit is het derde boek van Sarah Hall dat in het Nederlands verschijnt. Haar eerste roman die in Nederland verscheen, was De Michelangelo van Coney Island (in 2005, vertaald door Liesbeth Teixeira de Mattos), een rijke, gelaagde roman over een tatoeagekunstenaar. In 2008 volgde De vrouwen van Carhullan (door mij vertaald), een grimmige feministische toekomstfantasie.

En nu is er dus Portret van een dode man. Het is Halls meest complexe roman tot nu toe, waarin ze blijk geeft van een indrukwekkend compositietalent. Het boek heeft niet minder dan vier hoofdpersonen en een groot aantal bijfiguren, die voor een deel een rol spelen in elkaars verhalen. Het boek doet in die zin enigszins denken aan beroemde ensemblefilms zoals Magnolia van Paul Thomas Anderson en Short Cuts van Robert Altman. Qua detaillering en verwevenheid van de verhaallijnen heeft Hall in ieder geval een formidabele prestatie geleverd, al was het alleen maar omdat haar vier verhalen samen zowat een halve eeuw omspannen (ieder personage leeft in zijn eigen tijd, maar er is wel overlap). Verder lezen Net uit: Portret van een dode man

Net uit: Het verborgene

Het verborgene door Tobias Hill, vertaald door Wim Scherpenisse en Gerda Baardman en verschenen bij Ailantus (oorspronkelijke titel: The Hidden).

In veel recensies wordt The Hidden van Tobias Hill vergeleken met The Secret History van Donna Tartt, maar Hill is beslist meer dan de zoveelste Tartt-epigoon. Zijn roman staat stevig op eigen benen.

Hills hoofdpersoon is Ben Mercer, een jonge archeoloog uit Oxford. Hij is pas vijfentwintig, maar hij heeft al een huwelijk achter de rug en is vader van een dochtertje. Nog voordat de officiële scheiding erdoor was, is zijn vrouw met een van hun voormalige docenten gaan samenwonen, waardoor Ben zijn dochtertje nog maar af en toe kan zien. Hij is ontdaan, voelt zich vernederd en besluit een paar maanden verlof te nemen en naar Griekenland te gaan, in de hoop dat hij daar de rust vindt om verder te werken aan zijn proefschrift over het oude Sparta. Verder lezen Net uit: Het verborgene

Schuttingtaal

Schuttingtaal dwingt de vertaler van tijd tot tijd diep in de krochten van de Nederlandse taal te duiken. Snuffelend naar een woord dat de kleur en klank van een bepaalde buitenlandse verwensing getrouw nabootst, loopt hij zijn eigen repertoire van verwensingen langs. Of hij maakt gebruik van de repertoires van andere mensen die zo vriendelijk zijn geweest die op het internet te zetten.

bollocks Vloeken en graffiti
Onderscheid dient te worden gemaakt tussen vloeken en graffiti. Als er gevloekt wordt, heb je meestal een vrij ruime keuze aan verwensingen, of die nu ouderwets of gloednieuw moeten zijn. De ene keer kun je volstaan met ‘Verdorie nog aan toe! Laat me met rust!’, terwijl een andere keer een ‘Godverdomme, teringwijf, lazer toch op!’ echt noodzakelijk is. En voor het allround werk heb je altijd nog het te pas en te onpas gebruikte ‘fuck’ en ‘shit’. Verder lezen Schuttingtaal