De VvL en de niet-literairen (2)

Dit is een vervolg op het artikel De VvL en de niet-literairen dat op 28 augustus 2009 op dit blog verscheen.

Laat ik ter verduidelijking van de huidige situatie beginnen met in het kort te schetsen hoe VSenV, VvL en aanverwanten georganiseerd zijn. De Vereniging van Letterkundigen is in 1905 opgericht met het doel ‘de Schoone Letteren in Nederland te bevorderen’. Om dat doel te bereiken legde de Vereeniging de basis voor overleg tussen letterkundigen en uitgevers en verleende ze haar leden morele steun en waar mogelijk rechtsbijstand. Ik vlieg even door een eeuw vakbondsgeschiedenis en kom dan uit in 1998, het jaar waarin de Vereniging van Schrijvers en Vertalers de rechtsopvolger wordt van de VvL. De VSenV heeft een ruimere taakopvatting dan de VvL: ‘Het doel van de vereniging [VSenV] is het behartigen van de belangen van schrijvers en vertalers, beide in de meest ruime zin van het woord, en het bevorderen van gunstige omstandigheden in de samenleving voor hun werkzaamheid.’ Onder die schrijvers en vertalers worden verstaan: ‘makers van teksten, een en ander in de meest ruime zin van het woord; derhalve in een niet-limitatieve opsomming: schrijvers en vertalers van boeken, dichters, columnisten, essayisten, recensenten, kinder- en jeugdboekenschrijvers, schrijvers en vertalers van toneelstukken, scenaristen, freelance journalisten, educatieve auteurs, wetenschappelijke auteurs en andere groepen van makers van teksten.’

Omdat de belangen van al die tekstmakers te veel van elkaar verschillen om door een en dezelfde club te worden behartigd, ontstaan er onder de koepel van de VSenV een aantal zelfstandige afdelingen. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (2)

Torak en Wolf, De geestenjager (deel 6)

Torak en Wolf 6, De geestenjagerTorak en Wolf, De geestenjager, van Michelle Paver, vertaald door Ellis Post Uiterweer en uitgegeven door Uitgeverij House of Books (oorspronkelijke titel: Ghost Hunter).

Eindelijk! Het zesde en laatste deel van Torak — Avonturen uit een magisch verleden, is verschenen. Dit deel heeft de titel De geestenjager meegekregen, en inderdaad jaagt Torak in dit deel op geesten: geesten uit het verleden en geesten uit het heden. Hoe het allemaal afloopt, ga ik hier uiteraard niet verklappen.

Series
Waar ik wel iets over wil vertellen, is het vertalen van series. Elk jaar komt er weer een boek in de serie uit, en elk jaar weer moet de vertaler, die ondertussen andere boeken heeft vertaald, terugkomen in de sfeer van de vorige delen. Hoe had hij dit ook weer vertaald, en hoe dat? En in het geval van de serie over Torak: welk woord krijgt een hoofdletter en welk niet? Verder lezen Torak en Wolf, De geestenjager (deel 6)

Literair vertaler worden (3) De ontknoping

Elk trimester weer beginnen de workshops op de Vertalersvakschool met hetzelfde patroon: je komt de klas binnen, iedereen gaat zitten, tijdens het standaard voorstelrondje vertel je even wat je tot dan toe hebt gedaan (‘niets’), en dan is het de beurt aan de docent, die, vaak enigszins beduusd door de bewonderende blikken van alle aanwezigen, snel vertelt hoe lang hij of zij al vertaalt. Daarna is het even stil, en dan komt telkens weer de vraag van één van de studenten: ‘En hoe ben jíj nou begonnen met vertalen?’ Verder lezen Literair vertaler worden (3) De ontknoping

De VvL en de niet-literairen (1)

Een paar weken geleden legden Ellis Post Uiterweer en ik het bestuur van de Vereniging van Letterkundigen de vraag voor of de VvL iets voor niet-literair vertalers kon betekenen. Ik ben al vijf jaar lid van de VvL, pleit samen met een paar andere boekvertalers al jaren voor organisatie van niet-literair boekvertalers in VvL-verband, en wilde eindelijk wel eens weten of dat terecht was.

‘Redelijke voorwaarden’
Kort geleden heeft de VvL, of eigenlijk de overkoepelende organisatie van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV), haar voorwaarden voor een volwaardig lidmaatschap aangepast door de eis van het modelcontract in te ruilen voor een contract met ‘redelijke’ voorwaarden bij een professioneel geleide uitgeverij. Het begrip ‘professionele uitgeverij’ wordt glashelder gedefinieerd, maar van ‘redelijk’, nochtans een ruim begrip, ontbreekt iedere operationalisering. Op de voorpagina van haar website schrijft de VvL op te komen voor de collectieve en individuele belangen van vertalers tout court, maar een korte zoektocht door de achterliggende pagina’s leert dat de zelfstandig naamwoorden vertaler(s) en vertaling(en) verder vrijwel nergens voorkomen zonder het kwalificatief ‘literair’. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (1)

Net uit: Darwin en de consument

Darwin en de consumentDarwin en de consument. Seks, status en het brein van Geoffrey Miller, vertaald door Nico Groen en uitgegeven door Uitgeverij Contact (oorspronkelijke titel: Spent. Sex, Status and the Evolution of Consumerism).

Dit jaar wordt herdacht dat het tweehonderd jaar geleden is dat Charles Darwin werd geboren en honderdvijftig jaar dat zijn baanbrekende The Origin of Species verscheen (in 2001 door Ruud Rook vertaald onder de titel Het ontstaan van soorten). Beide feiten zijn aanleiding tot een stroom publicaties over, rond en geënt op Darwin.

Uithangbord
Een van de boeken die in dit Darwinjaar verschijnen is Darwin en de consument van evolutionair psycholoog Geoffrey Miller. Daarin gebruikt hij onder meer darwinistische inzichten om ons uitzinnige koopgedrag te verklaren en de uitwassen van de consumptiemaatschappij aan de kaak te stellen. Hij beweert dat mensen in rijke, geïndustrialiseerde landen goederen en diensten kopen om er (onbewust) een positieve kant van hun persoonlijkheid mee te etaleren. Ze laten ermee zien hoe fit ze zijn, in de darwinistische betekenis van het woord; de goederen en diensten – van iPods tot huizen en van cosmetica tot universiteitsdiploma’s – fungeren als uithangbord voor hun biologische goede eigenschappen.

Verder lezen Net uit: Darwin en de consument

Net uit: In de keuken

In de keuken In de keuken van Monica Ali, vertaald door Emmy van Beest, Janet van der Lee en Josephine Ruitenberg, uitgegeven bij Prometheus (oorspronkelijke titel: In the Kitchen).

Geen receptenboek, ook niet in verhaalvorm, maar het derde boek van de Britse schrijfster Monica Ali. Haar debuut Brick Lane (in het Nederlands verschenen onder dezelfde titel en vertaald door Paul van den Hout) was meteen een groot succes, maar gaf ook aanleiding tot een controverse in haar eigen gemeenschap. Monica Ali, geboren in Bangladesh, werd gebombardeerd tot multicultureel auteur, een label waarmee ze zelf allerminst gelukkig was. Haar tweede boek Alentejo Blue (in het Nederlands: Het blauw van de Alentejo, vertaald door Monique Eggermont) speelde in Portugal, maar met In the Kitchen is Monica Ali weer terug in het gemêleerde Londen, of om precies te zijn: in de keuken van het Imperial Hotel, waar Gabriel Lightfoot als chef-kok de scepter zwaait over zijn brigade, die hij vergelijkt met een speciale eenheid van de Verenigde Naties omdat er zoveel nationaliteiten in vertegenwoordigd zijn.

Als het boek begint is Gabriel een tevreden mens. Hij staat op het punt zijn eigen restaurant te openen en hoeft zich alleen nog maar tegenover zijn twee geldschieters te bewijzen door een jaar in het Imperial Hotel te werken. Bovendien heeft hij Charlie, een intelligente, mooie vriendin met wie hij van plan is te trouwen. De toekomst lacht hem toe. Verder lezen Net uit: In de keuken

Net uit: Naderende storm

Naderende stormNaderende storm van Rosie Dub, vertaald door Els Franci en uitgegeven bij De Kern (oorspronkelijke titel: Gathering Storm).

Het idee voor dit boek kreeg Rosie Dub toen ze met haar man en kinderen een jaar lang door Australië trok en op een dag midden in de woestijn een verlaten kleuter zag. Het enorme contrast tussen de meedogenloze woestijn en het kwetsbare kind trof haar zo dat ze het gebruikte voor haar debuutroman.

Storm
In het boek is de jonge, Engelse kunstenares Storm Cizekova die kleuter. Storm heeft haar moeder nooit gekend en dacht dat die in het kraambed was gestorven, maar als ze na de dood van haar grootmoeder een foto vindt waarop zijzelf als tweejarige bij haar moeder op schoot te zien is, blijkt haar hele verleden een leugen te zijn. Waarom heeft haar grootmoeder haar niet de waarheid verteld? Wat is er met haar moeder gebeurd? Wie is haar vader? En waar is hij? In Engeland is er niemand die antwoord kan geven op haar vragen, dus besluit ze naar Australië te gaan om daar contact op te nemen met de mensen die haar moeder hebben gekend, volgens het pakketje brieven en het dagboek dat Storm in de kast van haar grootmoeder ontdekt. Verder lezen Net uit: Naderende storm

Vertaaltarieven Europees vergeleken

In een uitstekend artikel in het zomernummer van het vertaaltijdschrift Filter vat Martin de Haan in tien constateringen en drie conclusies de resultaten samen van een onderzoek door de CEATL naar de inkomenspositie van literair vertalers in Europa. Het artikel is alleen voor abonnees van Filter te lezen, maar het gehele onderzoek, waarvan De Haan een van de drie auteurs is, kan worden gedownload op de site van de CEATL (Conseil Européen des Associations de Traducteurs Littéraires, een club van Europese literaire vertalersverenigingen). Dat is de moeite waard. Ik pik er een paar punten uit. Verder lezen Vertaaltarieven Europees vergeleken

Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

go-signEn daar zat ik dan, die tweede maart: kersvers freelancer, uitgeslapen (want ik was natuurlijk pas om halftien opgestaan), bureau voor het eerst in maanden netjes opgeruimd en een dampend kopje koffie naast mijn laptop, helemaal klaar om de literaire wereld in drie verschillende talen te gaan bestormen.

… Alleen wist niemand dat. Probleem.

Op zoek naar uitgevers dus. Met wat zoeken en nadenken had ik na enige tijd een lijstje, waarop ook de naam van Uitgever X prijkte, waarvoor ik altijd al een zwak had gehad. Met de tegenwoordigheid van geest die je over het algemeen alleen waarneemt bij verliefde pubers besloot ik dat Uitgever X daarom een goede eerste kandidaat zou zijn. Fout één, want ik benaderde het natuurlijk helemaal verkeerd. Verder lezen Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

Literaire Vertaaldagen 2009

De elfde keer alweer. Op 11 en 12 december organiseert het Vertalershuis met steun van de Sitchting LIRA, het Nederlandse en Vlaamse Fonds voor de Letteren, het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, de Vereniging van Schrijvers en Vertalers en de Nederlandse Taalunie in Utrecht de Literaire Vertaaldagen.

Het symposium op vrijdag 11 december is gewijd aan het thema ‘Leren vertalen — vertalen leren: de pedagogiek van het vertalen’. Centraal staat de tweeledige vraag hoe het in een allengs vergrijzende vertalerswereld is gesteld met de aanwas van nieuw talent en hoe die aanwas kan worden vergroot. Het onderwerp wordt van twee kanten door ervaringsdeskundigen belicht: door zowel aanbieders als afnemers van vertaalonderwijs.

Op zaterdag 12 december zijn er werkgroepen Frans-, Duits-, Engels-, Italiaans-, Spaans-Nederlands en andersom Nederlands-Frans, -Duits en -Engels. Dit keer is er ook een ‘bijzondere’ werkgroep Nederlands-Spaans. Gasttaal is Zweeds.

Vertalers die lid zijn van de Werkgroep Vertalers van de Vereniging van Letterkundigen of opgenomen zijn in de bestanden van het NLPVF krijgen medio september automatisch een inschrijfformulier toegestuurd. Anderen kunnen voor een inschrijfformulier terecht op de websites van het Vertalershuis Amsterdam, het Nederlandse en Vlaamse Fonds voor de Letteren en het Expertisecentrum Literair Vertalen.

Bron: VvL.