Marktpositie boekvertalers: de enquête

CEATL [logo]Een jaar geleden, in december 2008, deed de Europese Raad van Verenigingen van Literair Vertalers (CEATL) verslag van een vergelijkend onderzoek naar de inkomenspositie van literair vertalers in eenentwintig Europese landen en twee taalregio’s. Ook de Vereniging van Letterkundigen leverde gegevens voor het onderzoek, dat door die opzet voor het Nederlandse taalgebied beperkt bleef tot ‘vertalers van literatuur in de beperkte betekenis van het woord (fictie, poëzie, toneelwerken, etc.)’ die beschikken over het auteursrecht (zie kader).

Catastrofaal
De positie van literair vertalers in veel landen, waaronder koplopers van de Europese economie, kan volgens de CEATL op zijn website alleen maar worden beschreven als ‘catastrofaal’. ‘The most depressing study about translation I’ve ever heard about,’ schreef uitgever van vertaalde literatuur Chad Post op zijn weblog Three Percent. De Nederlandse literair vertaler neemt op grond van de betaalde woordprijs, royalty’s, leenrechtvergoedingen, beurzen en subsidies met een gemiddeld netto jaarinkomen van € 14.370 in het CEATL-overzicht een achtste positie in. Verder lezen Marktpositie boekvertalers: de enquête

Net uit: Goud geld

Norbert Vonnegut, Goud geld [omslag]Norbert Vonnegut, Goud geld, vertaald door Gert-Jan Kramer, verschenen bij
uitgeverij Verbum. (Oorspronkelijke titel: Top Producer)

Met een achternaam als Vonnegut ligt de eerste vraag voor de hand: nog familie van? Ja, Norbert is familie van. Norb is ook een insider op Wall Street die met dit boek debuteert als thrillerschrijver. Hij hanteert eenzelfde satirische stijl als zijn beroemde naamgenoot en weet aan de hand van een moordonderzoek op oneerbiedig komische wijze de beerput van Wall Street te lichten. Anders gezegd, Vonnegut heet ons welkom in het financiële gesticht dat Wall Street heet.

Naast de thrillerplot rondom de bizarre moord op Charlie Kelemen, een weldoener die in het zeeaquarium van Boston aan flarden wordt gescheurd door haaien, word je als lezer ondergedompeld in het leven van diens beste vriend: Grove O’Rourke, een topproducer op Wall Street. Grove, het hoofdpersonage, werkt zich steeds dieper in de nesten zodra hij op zoek gaat naar wie verantwoordelijk is voor de dood van zijn beste vriend. Verder lezen Net uit: Goud geld

Net uit: Het Einsteinmeisje

einsteinmeisjePhilip Sington, Het Einsteinmeisje, vertaald door Mieke Trouw-Luyckx, verschenen bij uitgeverij Sijthoff. (Oorspronkelijke titel: The Einstein Girl)

De meeste mensen denken bij Albert Einstein onmiddelijk aan de foto’s van een beminnelijke man met piekend wit haar, maar het is lang onbekend gebleven dat de beroemde natuurkundige ook erg onaangename kanten had. Schrijver en historicus Philip Sington besloot zich in de persoon Einstein te verdiepen toen zijn broer een documentaire over hem maakte. Sington bofte dat er net rond die tijd nieuwe feiten over Einsteins privéleven naar buiten kwamen die na de dood van de wetenschapper tientallen jaren waren verzwegen.

Brieven
Het idee voor het Einsteinmeisje ontstond toen Sington brieven onder ogen kreeg van Einstein en zijn eerste vrouw, de Servische wiskundige Mileva Marić. Die brieven onthulden een geheim dat ze ondanks hun scheiding uit alle macht voor de wereld verborgen wilden houden. In zijn roman wilde Sington iets van die schaduw over Einsteins leven laten zien, maar het was ook zijn bedoeling om iets van Einsteins baanbrekende werk tot uiting te laten komen. Verder lezen Net uit: Het Einsteinmeisje

Nederlandse literatuur in het Engels

Op donderdag 10 december 2009 wordt in Perdu een avond gehouden over Nederlandse literatuur in Engelse vertaling, met de dichters Hélène Gelèns, Hagar Peeters, Mustafa Stitou en Kate Foley (Britse dichter wonend te Amsterdam), auteur Manon Uphoff en de vertalers David Colmer, Donald Gardner, Sam Garrett en Willem Groenewegen. Het programma wordt gepresenteerd door dr. Martin Bax, redacteur van het Engelse literaire tijdschrift AMBIT.

‘A Dutch invasion?’ is een programma over recente Nederlandse literatuur die de oversteek naar Engeland heeft gemaakt en dat is opgebouwd rond de net verschenen editie van AMBIT. Daarin staat een aantal nieuwe vertalingen van Nederlandse gedichten en proza centraal. De Nederlandse schrijvers lezen voor uit eigen werk; hun vertalers lezen de vertalingen. Dit tweetalige programma is gericht op zowel Nederlandstaligen die nieuwsgierig zijn naar het procédé van het vertalen en de receptie van Nederlandse literatuur in Engeland, als op Engelstaligen die belangstelling hebben voor recente Nederlandse literatuur. Speciale gast is dr. Martin Bax, redacteur van AMBIT, die het programma zal presenteren. De deelnemers geven niet alleen lezingen, ze gaan ook in discussie met elkaar en met het publiek. Wat is de Nederlandse poëzie eigenlijk en overleeft ze in een vreemde taal?

Aanvang: 20.00
zaal open: 19.30
Entree: € 7,- / € 5,- (met o.m. vriendenpas)
Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86, Amsterdam

Boekvertalers

In het bulletin van de Vereniging van Letterkundigen (VvL) verschijnt onder de titel De zichtbare vertaler een serie columns van Martin de Haan. In zijn laatste bijdrage* houdt hij een warm pleidooi voor aansluiting van niet-literaire vertalers bij de VvL of de koepelvereniging VSenV. Met toestemming van Martin en de VvL plaatsen we die bijdrage, omdat die ook interessant is voor boekvertalers die het bulletin níet krijgen. Ten overvloede wijzen we erop dat Martin hier zijn eigen standpunt uiteenzet en niet als woordvoerder van de VvL optreedt.

De zichtbare vertaler 10: Boekvertalers
door Martin de Haan

In mijn bijdrage aan het allereerste nummer van VvL.nu (najaar 2006) stelde ik een fundamentele vraag: wat bezielt ons om als literaire schrijvers en vertalers samen in één club te gaan zitten, in plaats van aansluiting te zoeken bij onze respectieve niet-literaire vakgenoten? Verder lezen Boekvertalers

De dagelijkse praktijk: meermansvertalingen

3 computersHet is heerlijk om het clichébeeld van de solitaire vertaler achter zijn computer op zijn zolderkamer steeds meer te zien verstoffen. Dat specimen bestaat vast nog wel, maar in een wereld waar computer en internet een steeds centralere rol hebben in het dagelijkse leven van de moderne mens, lijkt hij een uitstervend ras. Er zijn inmiddels talloze virtuele vertalersgemeenschappen die het eenzame aspect van dit beroep de das om hebben gedaan. Solitair op een zolderkamer voelt dan ineens lang niet zo eenzaam meer. Verder lezen De dagelijkse praktijk: meermansvertalingen

Goede ogen, beperkte kijk

Vrijdagmiddag, even naar de bibliotheek in het dorp. Terwijl ik op mijn gemak in de boeken neus, ben ik getuige van een gesprekje. Een mevrouw van een jaar of zeventig spreekt een bibliothecaresse aan omdat ze een bepaald boek niet kan vinden. ‘Bent u op zoek naar de normale uitgave, of naar het groteletterboek?’ vraagt de bibliothecaresse. Gelukkig weet ze haar gezicht in de plooi te houden als de mevrouw antwoordt: ‘O gut nee, alsjeblieft geen boek met grote letters, dat heb ik in één avond uit…’

Net uit: De verschrikkelijke verhalen van het zwarte schip

PriestlySchip[omslag]De verschrikkelijke verhalen van het zwarte schip, van Chris Priestley, vertaald door Ellis Post Uiterweer en uitgegeven door Uitgeverij Pimento (oorspronkelijke titel: Tales of Terror from the Black Ship).

Hoe gaat dat bij een boekvertaler? Af en toe floept er een mailtje binnen van een uitgeverij met het verzoek een boek te vertalen. Er staat in het mailtje uit hoeveel woorden het boek ongeveer bestaat, een summiere beschrijving van de inhoud, wie de auteur is en wat de titel van het boek is. Deze keer zat er een bijlage bij het mailtje, en toen ik die opende, kreeg ik het omslag te zien.
Ik was meteen verkocht. Verder lezen Net uit: De verschrikkelijke verhalen van het zwarte schip

Net uit: De Wet van Negen

Terry Goodkind, De Wet van Negen, vertaald door Emmy van Beest, Marion Drolsbach en Niels van Eekelen en verschenen bij uitgeverij Luitingh-Sijthoff (oorspronkelijke titel: The Law of Nines)

Terry Goodkind is bij zijn trouwe lezersschare bekend van de elfdelige fantasyserie De Wetten van de Magie. Met dit spannende eerste deel van een trilogie is hij een andere weg ingeslagen. Exotische wezens in bizarre landschappen of tovenaars in middeleeuws aandoende kastelen komen er deze keer niet aan te pas. Vanaf de allereerste bladzijde bevinden we ons onmiskenbaar in het hedendaagse Amerika met zijn auto’s, winkelcentra, ziekenhuizen, dollars, mobieltjes en vuurwapens. Geen achtervolgingen te paard, maar op de snelweg. Geen zwaarden, maar pistolen. Verder lezen Net uit: De Wet van Negen

Boekvertalers en hun royalty’s

Opmerkelijk vertaalnieuws uit Duitsland: boekvertalers hebben volgens de Duitse rechter recht op royalty’s.

Op 7 oktober 2009 deed het federale hof (Bundesgerichtshof) in Karlsruhe uitspraak in een zaak die enkele vertalers hadden aangespannen tegen uitgeverij Random House, onderdeel van Bertelsmann. Vertalers, gesteund door hun vakbond, hebben in Duitsland herhaaldelijk de gang naar de rechter gewaagd sinds in 2002 het recht op een ‘passende vergoeding’ voor auteurs is vastgelegd in een nieuwe wet en pogingen om tot collectieve afspraken met uitgevers te komen gestrand zijn. Het is voor het eerst dat een zo hoog college vonnis heeft gewezen.

Het Bundesgerichtshof oordeelde dat vertalers naast het honorarium in de vorm van een vergoeding per pagina royalty’s moeten krijgen. De Duitsers spreken met een fraaie term van Erfolgsbeteiligung, een aandeel in de winst. De hoogte van royalty’s wordt uitgedrukt in een percentage van de nettoverkoopprijs van het boek in de winkel. Verder lezen Boekvertalers en hun royalty’s