vertaalpraktijk

Je doorzoekt het archief op de categorie 5s.

Een poos geleden ontving ik commentaar van een lezer over een door mij vertaald boek, waarin ik de woorden ‘gijzelaar’ en ‘gegijzelde’ had gebruikt voor respectievelijk hostage taker en hostage. De lezer was van mening dat dit fout was en dat je moest spreken van respectievelijk ‘gijzelnemer’ en ‘gijzelaar’. In overleg met de redactie van de uitgeverij in kwestie was echter besloten degene die gijzelde een ‘gijzelaar’ te noemen, om de eenvoudige reden dat ik er moeite mee had de boef in het superspannende boek telkens zo plastisch een ‘gijzelnemer’ of ‘gijzelhouder’ te noemen. ‘Gijzelaar’ vond ik een lekker scherp woord, en door zijn slachtoffers ‘de gegijzelden’ te noemen, kwam ook het beeld van hun penibele situatie goed naar voren.

Maar ik moet toegeven dat je er lang over kunt redetwisten, vooral als vooraanstaande Nederlandse woordenboeken en naslagwerken beide opties bieden. Dit zijn de definities van ‘gijzelaar’:

Van Dale (2005):

1. iemand die gegijzeld wordt, syn. gegijzelde; (…) 4. terrorist, misdadiger die iemand gijzelt om bepaalde eisen af te dwingen, syn. gijzelhouder, gijzelnemer, kaper.

Van Dale Hedendaags Nederlands, 2006):

1. gegijzelde; 2. gijzelhouder.

Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

vingertjeIn Vertalië wordt, zoals u inmiddels weet, veel geklaagd over de persklaarmaker. Het zou om een zeer lage diersoort gaan, door uitgevers ingezet om het werk van de deskundige, toegewijde vertaler met lelijke, onterechte strepen te ontsieren en in de kantlijn te voorzien van opmerkingen die getuigen van een totaal gebrek aan intelligentie, eruditie, inzicht, aandacht en gevoel voor humor. Dit met het oog op de gemiddelde lezer, van wie iedereen weet dat het hem ten enenmale ontbreekt aan intelligentie, eruditie, inzicht, aandacht en gevoel voor humor. Voor deze lezer moet de tekst geschikt worden gemaakt – door een soortgenoot. Het spreekt vanzelf dat die soortgenoot daarvoor niet meer dan een grijpstuiver hoeft te ontvangen, want wat eet zo’n beest nou helemaal? Onverteerbare zinnen die niemand blieft en een scheutje gal of azijn op zijn tijd, meer niet. En daar mogen deze dieren heel blij mee zijn, want ze kunnen niets, anders gingen ze wel wat anders doen. Andermans werk afkatten, dat is het enige waar ze goed in zijn.

Tot zover het vooroordeel. Nu de feiten. Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

Bijna twee jaar geleden schreef ik op dit blog een artikel over persklaarmakers, gezien vanuit het standpunt van de boekvertaler. In dat artikel, getiteld ‘Met mijn poten in de modder’, luchtte ik (in een enigszins satirische stijl) mijn frustraties over domme opmerkingen van slechte persklaarmakers en voorgestelde verbeteringen die in werkelijkheid verslechteringen zijn.

Op dat blogartikel heb ik nogal wat reacties gekregen, zowel van collega’s als van uitgeverijen, en ook een enkele persklaarmaker waagde het uit de anonimiteit te treden en contact met mij op te nemen. Bovendien wilde het toeval dat ik juist in de periode direct na het verschijnen van het artikel een aantal bijzonder goed persklaargemaakte manuscripten in mijn brievenbus vond.

correctie door persklaarmaker

Statistiek is in het individuele geval betekenisloos. Ik weet dus niet of ik in de jaren vóór de verschijning van het artikel gewoon de pech heb gehad een onevenredig aantal slechte persklaarmakers tegen te komen, of dat de uitgeverijen waarvoor ik werkte na het verschijnen van het artikel het toeval soms een handje hebben geholpen. Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

zwetend-vertalenVertalen is de meest intense vorm van close-reading die er bestaat. Albert Verwey zei het al: ‘Zoodra men het in vreemde taal geschrevene zoo indringend leest dat men niet laten kan het na te zeggen in de eigene, is er de vertaling.’ Bovendien steekt een vertaler van bijna elk boek dat hij vertaalt iets op. Soms maakt hij kennis met een nieuw aspect van zijn beroep of van de letteren in het algemeen, soms met heel andere dingen. Voor sommige boeken moet hij veel onderzoek doen: welk gereedschap gebruikte een leerlooier in Engeland in de veertiende eeuw, bestond dat elders ook en hoe heet het in het Nederlands? Hoe werd een bepaalde bewerking genoemd en hoe werd die uitgevoerd? Hoe werden tijdens de Chinese Culturele Revolutie de bijeenkomsten genoemd waarbij veroordeelde politieke gevangenen aan het volk werden getoond – bestond er in die periode in de Nederlandse pers consensus over een bepaalde Nederlandse term? Hoe wordt in de wijsbegeerte een bepaald begrip genoemd, welke van de gevonden termen is in deze context de juiste, en waarom? Ook een vertaler die zich niet specialiseert, stuit geregeld op teksten waarin dergelijke kwesties aan de orde komen. Lees verder »

Download PDF

Tags:

rolling, rolling, rolling...Gebaren, houdingen, geluiden en bewegingen stellen vertalers soms voor grote problemen. Neem waggle. Geen van de vertalingen in de Van Dale Engels-Nederlands is bruikbaar in een zinnetje als She waggled her fingers. Je weet wat deze vrouw doet: ze beweegt haar vingers alsof ze zachtjes op een tafel trommelt, maar dan in de lucht. Je ziet het voor je, maar hoe zeg je dat in het Nederlands? Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

pool-houseHet is hartje winter, we kijken met weemoed terug op de zomer en veel Nederlanders zijn vanwege de kou naar zonnige oorden afgereisd om daar op het strand of aan een zwembad te liggen en een mooi bruin kleurtje te krijgen. Dat brengt me op het woord pool house, zo’n huisje naast het zwembad waarin men zich in zwemkledij kan hijsen en waar het gereedschap wordt opgeborgen om het zwembad van bladeren en dergelijke te ontdoen. Niet alleen staat het niet in Van Dale Engels-Nederlands, maar ik heb nog niemand gevonden die er een adequate vertaling voor weet. Misschien is dat niet zo vreemd, want ook in de Engelse woordenboeken wordt er niet over gerept. In Dictionary.com komt pool house niet voor, evenmin als in de Merriam Webster (online) en AskOxford.com, de website van Oxford dictionaries. Alleen op de Engelse Wiktionary staat een definitie van poolhouse (als één woord geschreven). Verder alleen verwijzingen naar gelegenheden waar men pool kan spelen.

Heel eigenaardig, en ook lastig, want pool houses, al dan niet als twee woorden geschreven, komen regelmatig voor in de boeken die ik vertaal, en het zou fijn zijn als er een Nederlands woord voor werd bedacht.

Download PDF

Tags: ,

Wie regelmatig de stukjes op dit blog leest die verschijnen in de rubriek Net Uit, zou gemakkelijk tot de conclusie kunnen komen dat boekvertalers uitsluitend interessante, goed geschreven boeken onder handen krijgen, zij het met problemen op vertaalgebied. Boekvertalers doen hun best de stijl van de auteur zo goed mogelijk in een andere taal tot zijn recht te laten komen, ze peinzen lang over dat ene woord dat de auteur zo kundig daar heeft gebruikt en niet op een andere plek. Ze gaan helemaal op in het boeiende verhaal en leven mee met alle personages die zo goed uit de verf komen. Wanneer ze de vertaalde tekst opsturen, is het alsof ze afscheid nemen van een goede vriend.
Lees verder »

Download PDF

Tags: , , ,

Villa KakelbontSprawling en rambling – twee woorden die in het Engels bijna letterlijk breder zijn dan al hun Nederlandse vertalingen. To sprawl is volgens Van Dale Engels-Nederlands onder meer: ‘zich in alle richtingen verbreiden’, ‘onregelmatig van vorm zijn’. Van Dale noemt als voorbeeld sprawling suburbs: naar alle kanten uitgroeiende voorsteden. Rambling heeft als bijvoeglijk naamwoord een eigen lemma met als vertalingen onder meer: ‘onsamenhangend’, ‘verward’, ‘grillig’, ‘stelselloos’ (zonder concrete voorbeelden), en ‘kruipend’ en ‘klimmend’ (als het om planten gaat). Wat doen we met deze woorden wanneer ze van toepassing zijn op woningen? Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

booth

In deze nieuwe serie nemen we Engelse woorden onder de loep waarvoor in de ons bekende woordenboeken geen duidelijke, eensluidende, bruikbare Nederlandse vertaling bestaat.
We beginnen met booth.

Merriam-Webster definieert booth als a restaurant seating arrangement consisting of a table between two high-back benches.
Een doodeenvoudig woord, een duidelijk begrip, bekend uit gangsterfilms en soaps: twee bankjes met hoge rugleuning en een tafel ertussen. Iedereen kent de rijen booths uit de diners (die in een volgende aflevering nog aan de orde komen) en de variant met de comfortabele, halfronde bank.

Maar hoe heet een booth in het Nederlands? Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

De monsters van Templeton door Lauren Groff, vertaald door Wim Scherpenisse en Gerda Baardman (oorspronkelijke titel: The Monsters of Templeton, uitgeverij Meulenhoff)

In De monsters van Templeton, het debuut van de Amerikaanse Lauren Groff, keert de jonge, veelbelovende promovenda Wilhelmina ‘Sunshine’ Upton zwanger en vernederd terug naar het huis van haar moeder in Templeton, het dorp dat meer dan tweehonderd jaar geleden door een van haar voorvaderen is gesticht. Hier wil ze zich op haar situatie beraden. Maar Templeton blijkt niet langer de veilige haven uit haar kinderjaren.

In het meer waaraan het dorp ligt, wordt een zeventien meter lang, dood prehistorisch monster aangetroffen. De vondst wekt veel opschudding en cameraploegen en wetenschappers uit het hele land stromen toe. Terwijl de geleerden aan hun onderzoek beginnen, bekent Wilhelmina’s moeder dat het wilde verhaal dat ze haar dochter over haar afstamming op de mouw had gespeld niet waar is. Ze blijkt echter niet van plan te onthullen wie dan wél Wilhelmina’s vader is: dat moet zij zelf maar uitzoeken. Zo begint Wilhelmina aan een Vatersuche die haar terugvoert tot aan de stichting van Templeton en waarbij ze ontdekt dat het prehistorische dier niet het enige monster van Templeton was. Lees verder »

Download PDF

Tags: ,

« Oudere berichten § Recentere berichten »