Boekvertalers Over het vak, de vertaler, de wereld en het boek

Op dinsdag 10 februari 2015 werd het wetsvoorstel Auteurscontractenrecht (ACR) behandeld in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel bevat een groot aantal maatregelen die makers beter moeten beschermen tegen de marktmacht van exploitanten. Een verslag van die behandeling staat op de site van de Eerste Kamer.

Ook de vier moties die werden ingediend, konden op brede steun rekenen. Staatssecretaris Teeven beschouwde ze in zijn reactie tijdens de behandeling als ‘ondersteuning van het beleid.’

De Wijziging van de Auteurswet en de Wet op de naburige rechten in verband met de versterking van de positie van de auteur en de uitvoerende kunstenaar bij overeenkomsten betreffende het auteursrecht en het naburig recht, kortweg de Wet auteurscontractenrecht, brengt voor makers een aantal interessante wijzigingen in de bestaande Auteurswet:

• De Aktevereiste wordt uitgebreid, wat inhoudt dat voor exclusieve licenties hetzelfde geldt als voor overdrachten, namelijk dat alle rechten moeten worden vermeld in een daartoe strekkende akte.
• Een vernietigbaarverklaring (artikel 25b lid 2 en 25f lid 1) van elk beding dat ‘evident onredelijk bezwarend is voor de maker’.
• Een bestsellersbeding (artikel 25d), dat een maker het recht geeft op een aanvullende, billijke vergoeding als het werk onverwacht een succes wordt en ‘de vergoeding die hij ontvangt gelet op de wederzijdse prestaties een ernstige onevenredigheid vertoont in verhouding tot de opbrengst van de exploitatie van het werk.’ Op verzoek van belangenverenigingen van zowel makers als exploitanten stelt de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de hoogte van die billijke vergoeding vast. Een door beide belangenorganisaties gedragen advies vormt daarvoor de basis.
• Een non-usus-bepaling (artikel 25e, lid 1), die de maker het recht geeft een licentie geheel of gedeeltelijk te ontbinden als de licentienemer ‘het werk niet binnen een redelijke termijn na het sluiten van de overeenkomst exploiteert of, na het aanvankelijk verrichten van exploitatiehandelingen, het werk binnen een redelijke termijn niet langer in voldoende mate exploiteert.’
• Een aanvullende billijke vergoeding voor onbekende exploitatiewijzen (artikel 25c lid 6) opent voor makers de mogelijkheid om een vergoeding te eisen als hun werk wordt geëxploiteerd op een wijze die bij de totstandkoming van de overeenkomst nog niet bekend was.
• De minister van Veiligheid en Justitie kan als het nodig is een laagdrempelige geschillencommissie aanwijzen om geschillen te beslechten ‘tussen een maker en zijn wederpartij of een derde inzake de toepassing van artikel 25c, eerste en zesde lid, 25d, 25e of 25f.’
• Jasper van Dijk (SP) vindt de vaststelling van tarieven van zo groot belang voor de rechten en de bestaanszekerheid van makers dat hij de regering in een motie oproept ‘te stimuleren dat exploitanten en makers in de verschillende sectoren zo spoedig mogelijk met elkaar in onderhandeling treden ter vaststelling van tarieven.’ Volgens Teeven ‘schetsen wij als wetgever de kaders en partijen vullen dat in door daar goede afspraken over te maken met passende tarieven.’ Anders dan nu het geval is, biedt dat de Vereniging van Letterkundigen te mogelijkheid met uitgevers afspraken te maken over tarieven voor vertalingen. In de huidige situatie moeten de belangenverenigingen van vertalers en uitgevers zich beperkten tot ‘informatie’ daarover.

Teeven was op verzoek van Kamerleden bereid om na vijf jaar – de looptijd van contracten in het nieuwe artikel 45d – het ACR te evalueren en te zien of met het ACR ook daadwerkelijk het gestelde doel van betere bescherming van makers is bereikt. Op aandringen van de Kamer was hij bovendien bereid al na tweeënhalf jaar de ervaringen van alle partijen met het ACR met de kamer te delen.

Als het wetsvoorstel zonder verder oponthoud door de Eerste Kamer komt, kan de wetswijziging al op 1 juli van dit jaar in werking treden.

Bron: artikel op de website van de Vereniging van Letterkundigen, en VOI©E – Federatie Auteursrechtbelangen