Vaak worden de Boekvertalers benaderd met de volgende vraag: hoe kom ik aan een vertaalopdracht?
Voor de goede orde wil ik er eerst op wijzen dat ik het hier heb over het vertalen van boeken, niet over het vertalen van folders, handleidingen en andere teksten die niets met boeken te maken hebben.
Welnu, wie boeken wil vertalen, moet uitgeverijen benaderen. Het beste kan de aanstormend vertaler eerst eens in een goed gesorteerde boekhandel gaan kijken welke uitgeverij het soort boeken op de markt brengt die de vertaler graag zelf zou willen vertalen, waar hij feeling mee heeft, over onderwerpen waarvan hij iets weet. Zapt de vertaler gauw weg als Char op tv is, dan kan hij beter geen uitgeverij benaderen die zich in zweverige boeken specialiseert. Is hij daarentegen zeer thuis in de Tweede Wereldoorlog, dan is het verstandig zich te wenden tot een uitgeverij die in boeken over dat onderwerp grossiert.
En dan is er uiteraard de fictie. Houdt de vertaler van thrillers? Dan zou hij een uitgeverij kunnen aanschrijven die veel thrillers uitbrengt. Is hij meer thuis in romantische sferen? Dan moet hij uitzoeken welke uitgevers dat soort boeken op de markt brengen. Want een vertaler is weken bezig met een boek, en het is niet fijn om wekenlang bezig te zijn met iets wat je niet interesseert, of waar je niets van weet.
Catch-22
Nadat de aanstormend vertaler de uitgeverijen heeft bepaald waarvoor hij zou willen werken, schrijft hij een kort briefje, met een beknopt cv. De redactie krijgt dagelijks van dit soort brieven en heeft geen tijd om ellenlange epistels door te nemen. Ze zijn vooral geïnteresseerd in ervaring. En daar zijn we dan aangeland bij catch-22: de aanstormend vertaler heeft geen ervaring. Er staan nog geen vertaalde boeken van zijn hand op zijn cv. Wat nu? Wel, sommige uitgevers laten zo’n aanstormend vertaler een proefvertaling maken. Als die wordt goedgekeurd, volgt er meestal een opdracht. De aanstormend vertaler kan een titel op zijn cv zetten en andere uitgeverijen aanschrijven, en na verloop van tijd gaat het balletje aan het rollen.
Aan welke eisen moet de aanstormend vertaler voldoen? Uiteraard moet hij over een goed begrip van de vreemde taal beschikken, maar hij moet ook het Nederlands uitstekend beheersen. Per slot van rekening moet hij een boek afleveren dat voor de Nederlandse lezer begrijpelijk is, en prettig om te lezen. Daar is talent voor nodig, dat staat buiten kijf. Een vertaald boek mag niet lezen als een stijve schoolvertaling. De brontaal mag er niet doorheen schemeren.
Opleidingen
Uiteraard zijn er ook opleidingen tot vertaler. Pas op: een opleiding tot tolk-vertaler maakt je nog niet geschikt voor het beroep van boekvertaler, dat zijn verschillende takken van sport. Al kan een vertaler best over talent beschikken voor deze beide varianten in het vertalersvak.
Zie ook de informatie hierover op de website van het Expertisecentrum Literair Vertalen, de Universiteit Utrecht en de Vertalersvakschool.
Hee, dit is een heel nuttige blog voor mij. Ook ik voel mij geroepen om als aanstormend vertaler te gaan werken. 😉 Het is dus inderdaad gebruikelijk om uitgeverijen aan te schrijven? Mooi. Was al bang dat ik opdringerig zou overkomen, haha! Ik heb een aantal jaar gewerkt als leerkracht in het basisonderwijs, en wil me dus gaan richten op jeugdliteratuur. Ik ga eens flink aan het googlen… Leuk!!
Reactie by Ruby — 2 oktober 2008 @ 16.46 uur
Literaire vertalers hebben niet per definitie een vertaaldiploma; vandaar dat het erg handig is om aan te geven hoe een literair vertaler te werk moet gaan nog voor hij vertaalt… Nuttig logje.
Reactie by Babilonia — 6 oktober 2008 @ 14.18 uur
Ik werk al ruim 20 jaar als vertaler maar ik heb nog geen boek vertaald :-). Het enige dat ik hierbij wil zeggen is dat het GOED kunnen vertalen een kunst is, net als goed autorijden, goed koken e.d. Je kunt het of je kunt het niet. Als je daar geen natuurlijke aanleg voor hebt, dan heeft het geen enkele zin om welke opleidingen of cursussen dan ook te volgen. Waar het allemaal om gaat is de tekst zodanig te vertalen dat het absoluut niet “vertaald” overkomt. En daar is, naast die natuurlijke aanleg, ook heel veel ervaring voor nodig. Ik zou beginnende vertalers willen adviseren om niet gelijk met een boek te beginnen, maar met kleine teksten om je ervaring op te bouwen.
Reactie by Vertaler — 12 maart 2013 @ 11.21 uur