Op mijn vorige bijdrage aan dit blog, Rozengeur en maneschijn, kwam een reactie van Jeanette, die een prachtige website over boeken in het romantische genre heeft, en ook actief is op het forum van chasingdreams. Uit haar reactie op ons blog, en ook uit de berichtjes die ze over dit blog op bovengenoemd forum heeft geplaatst, blijkt dat zij (en met haar vele anderen) graag zou zien dat er meer romantische en eventueel historische romans zouden worden vertaald.
Hoe het werkt
Helaas hebben vertalers dit niet in de hand. Zij kunnen niet kiezen wat er in Nederland in vertaling op de markt wordt gebracht. Ze krijgen enkel werk aangeboden door uitgeverijen. Goed, het gebeurt weleens dat een vertaler een op eigen initiatief vertaald boek uitgegeven krijgt, maar dat is uiterst zeldzaam.
Ik wil graag even uitleggen hoe het er in ons vak aan toe gaat. De vertaler zit thuis, want hij of zij is freelancer, dus níét in dienst van een uitgeverij. Plotseling gaat de telefoon of floept er een mailtje binnen. Of de vertaler maar even iets wil vertalen. De vertaling moet op een bepaalde datum worden ingeleverd. Als de vertaler tijd heeft om het boek te vertalen, wordt er over het tarief onderhandeld. Worden beide partijen het eens, kan de vertaler aan de slag en ligt er te zijner tijd een nieuw, vertaald boek in de boekhandel.
Rechten
Waarom kunnen vertalers niet zelf kiezen welke boeken zij willen vertalen? Dat heeft te maken met de rechten. Het kost behoorlijk wat geld om de vertaalrechten van een buitenlands boek te kopen. Een boek mag immers niet zomaar worden uitgegeven. Er rust auteursrecht op. Dat wil zeggen dat het boek geestelijk eigendom van de auteur is, en ook van de uitgeverij waar het is verschenen. Het zomaar in vertaling uitgeven zou een soort diefstal zijn. De buitenlandse uitgeverij wil aan het boek verdienen, en de auteur uiteraard ook. Dus kunnen ze de vertaalrechten verkopen. Het gaat vaak om zulke hoge bedragen dat een vertaler, die immers voor een hongerloontje op zijn of haar zolderkamertje zit te zwoegen, die niet zou kunnen opbrengen. Een uitgeverij kan dat wel.
Der arme Poet, schilderij van Carl Spitzer
De Nederlandse uitgeverij betaalt dus de rechten voor een uitgave in het Nederlands taalgebied, en kan alleen maar hopen dat ze het bedrag zal terugverdienen doordat het boek goed verkoopt. Naast het recht een boek in vertaling uit te brengen, zijn er soms ook rechten voor de eventuele illustraties, of voor het boekomslag. Vaak zijn die echter te duur voor de uitgeverij. Daarom zie je in de Nederlandse editie meestal de illustraties niet terug, en het komt ook dikwijls voor dat er voor de Nederlandse markt voor een ander omslagontwerp wordt gekozen.
Op internationale uitgeversbeurzen worden de rechten van boeken aangeboden door uitgeverijen uit vele landen. Soms zijn deze boeken al helemaal klaar en uitgegeven, maar het komt ook voor dat de boeken nog in de maak zijn. In het eerste geval krijgt de vertaler het boek in boekvorm ter vertaling, in het andere geval als een manuscript op A4’tjes, of, wanneer het al verder gevorderd is, als een advanced reader’s copy: die ziet eruit als een echt boek, maar er kunnen door de buitenlandse uitgever of auteur nog correcties in worden aangebracht. Dat geldt zeker voor de getypte manuscripten. Vaak moet de Nederlandse vertaler al die correcties nog invoeren in zijn of haar vertaling, een hels karwei.
De vertaler wikt, de uitgever beschikt
Vertalers zijn dus geheel afhankelijk van wat hun ter vertaling wordt aangeboden. Slechts in uitzonderlijke gevallen hebben zij daar zelf iets over te zeggen. Het enige wat de vertaler kan doen, is een vertaling aannemen, of weigeren. Helaas, het is niet anders… Het zijn de uitgeverijen die de dienst uitmaken.
Tags: vertaal-ABC
-
Het punt is dat IK het boek wil vertalen en dat dus niet uit handen wil geven. Wat moet ik doen om een uitgever te vinden die met MIJ in zee wil gaan?
En maak ik een grotere kans wanneer ik eerst contact leg met de uitgever in Spanje (en daar een persoonlijk contact/vertrouwen mee opbouw) en voorstel om hier een uitgever te zoeken en vervolgens daarnaar op zoek ga. Dus meer in de rol van tussenpersoon, waardoor de uitgever niet om mij heen kan. Mij is ondertussen door de Spaanse uitgever medegedeeld dat de rechten nog niet zijn verkocht aan een Nederlandse uitgever. -
Van welke hulpmiddelen maakt een professionele boekvertaler tegenwoordig gebruik, naast een goed woordenboek?
Kan me voorstellen dat met het gebruik van daarnaast ook nog een vertaalsite het tempo van vertalen veel hoger komt te liggen.
Welke vertaalsite adviseert u? -
Bedankt voor het schrijven van dit artikel, erg interessant!
Nu heb ik toch een vraagje….
Ik ben zeventien jaar en doe nu de opleiding voor Pedagogisch Werker, dit is helaas niet mijn roeping maar het lijkt mij dus erg leuk om boeken te vertalen. Nu is mijn vraag; hoe doe ik dat? Welke opleiding moet ik volgen, en hoe heeft u dat gedaan? Is het een lastig beroep en hoe word je opgemerkt door uitgeverijen?Ik hoop dat ik niet om teveel antwoorden vraag.
Met vriendelijke groeten,
Shane
-
Ik zie dat dit artikel al wat ouder is maar ik probeer het toch.
Ik heb een boek waarvan de uitgever niet meer bestaat. Ik zou het boek graag vertalen in 2 talen, en dan eventueel via het internet als pdf de vertaling aanbieden tegen kleine vergoeding. Hoe regel je dat als de uitgever niet meer bestaat?
-
vraag: simpelweg omdat ik het leuk vind ben ik een eeuwenoud boek aan het vertalen. Het boek is vanuit zijn oorspronkelijke tekst vertaald in het engels en ik ben nu bezig met de vertaling in het nederlands.
Kan iemand mij vertellen waar in dit geval rekening mee moet worden gehouden wat de auteurs rechten betreft.
Alvast bedankt voor het antwoord…..
-
oh nou dat is heel positief. Het is een belangrijk werk en het is zeer mooi om te doen. Ik niet echt vertaler maar schrijver dus ik hoop dat mensen er plesier mee zullen beleven en er zelfs misschien wat van opsteken.
Kan ik dus alles volgens mijn ideeen doen. Eerste idee was er een facimilie uitgave van te maken van zeg 4 stuks met nieuwe een aantal nieuwe originele etsen. Jullie zullen begrijpen dat ik de naam van het boek onder de pet hou. Nu denk over ik er aan middels growdfunding een oplage te realiseren en vandaaruit de facilimie. Iemand daarover tips een aanwijzingen.
-
Aan welke bedragen moet ik denken als het gaat om bijvoorbeeld het aankopen van een nieuwe Russische roman? Die zijn namelijk niet erg populair bij Nederlandse uitgeverijen, terwijl er zo veel schitterende nieuwe Russische literatuur is! Je hoort weleens verhalen over agenten van Russische uitgeverijen die belachelijke bedragen voor boeken vragen…
-
Vraagje: je vertelt dat vertaalrechten veel kosten. Om welke bedragen gaat het dan precies?
-
Hallo Roswitha Pennewip,
Wat een goeie website is dit!
Ik heb zomaar spontaan een vertaling gemaakt van een Engelstalig jeugdboek.
Ik heb het aangeboden aan diverse uitgeverijen en kom er nu achter hoe dat in zijn werk gaat en wat daar mee gemoeid is.
Niet de goede volgorde, maar het was zo´n mooi boek, ik kon het gewoon niet laten.
Ik blijf aanbieden, maar begrijp nu waarom uitgeverijen niet staan te springen om van een vertaling gebruik te maken.Met veel dank, ellen.
-
Als een Nederlandse uitgever toestemming geeft voor een Engelse vertaling, mag hij daar een beperking aan stellen? Of is dit voor een onbeperkt aantal? En mag de vertaler de Engelse uitgave ook in Nederland vermarkten?
-
Bestaat er eigenlijk een verjaringstermijn? En is het vrij om te vertalen als de auteur niet meer keeft en de oorspronkelijke uitgever niet meer bestaat?
-
Hoeveel weken duurt het ongeveer voordat een boek (250 pagina’s) is vertaald? 2 weken, 10 weken.
-
Wat ik niet begrijp:
Ik zit al maanden, zo niet jaren, te wachten op de vertaling van de boeken van Lily Lindner.
In ons taalgebied. (Nederland, Vlaams België) is enkel ‘Spiernaakt’ vertaald.
Dit boek ontving overal zeer goede recensies.Ondertussen schreef ze nog diverse boeken, die allemaal goede recensies ontvingen. In Duitsland is Lily Lindner gewoon een toptalent! (Als men nog steeds van talent kan spreken want ze zou al zeventien boeken hebben geschreven, waarvan de meest nog niet zijn uitgebracht.)
Waarom, o waarom, worden die niet vertaald naar het Nederlands?
Duitsland is een behoorlijk groot land.
De omgekeerde weg bewandelen gaat blijkbaar wel.
Vb. Lize Spit haar “Het smelt” (Een Belgisch, zeer goed debuut) wordt wel vertaald in het Engels, het Frans, het Zweeds, en binnenkort waarschijnlijk ook in het Duits…. -
Waar moet je aan denken als je een boek wilt vertalen? Een uitgever van een boek, met als onderwerp vrije tijd/hobby, vraagt mij of ik het wil vertalen. Ik zou het als freelancer willen vertalen maar heb er nog geen ervaring mee. Kunnen jullie mij tips geven waar ik rekening mee moet houden?
75 reacties
RSS-feed voor reacties op dit bericht
Trackback voor koppeling: http://www.boekvertalers.nl/2007/05/03/wanneer-wordt-een-boek-vertaald/trackback/